Пред многу години имав ситуација кога мирно и воздржано четиригодишно девојче преку ноќ се претвори во агресивно девојче кое ги удираше сите нејзини другарки. Набљудуваното однесување на девојчето ѝ го соопштив на нејзината мајка, која ми одговори со познатата реченица: „Да, и другите ја тепаа, па и реков да им врати!“

Да се ​​разбереме, сите вие ​​што имате такво убедување, го носите со себе од одредена причина. Можеби вие како дете не сте биле во можност да се изборите за себе, па сте решиле да го воспитате вашето дете на тој начин што ќе возвраќа. Можеби никогаш не сте се соочиле со тоа, но сега се чувствувате немоќни и сакате да му помогнете на детето на начин кој мислите дека е исправен.

Често, ова верување оди во комбинација со следново: „А каде беше тетката/воспитувачката/наставничката, зошто не гледала?“ Многу ретко родителите му сугерираат на детето во тој момент да се обрати на возрасна личност. Можеби затоа што не знаат со какви одлични ресурси располагаме во такви ситуации.

Да се ​​вратиме на споменатиот пример. Верувањата на мајката, на крајот на краиштата, тешко се менуваат, како и сите родителски верувања, особено оние што водат до моментално решение на одредена ситуација. Но, се повторувам со прашањето: дали сакате инстант решенија за вашето дете или квалитетни решенија кои функционираат долгорочно и го обликуваат вашето дете во зрело, квалитетно и одговорно возрасно лице?

Што всушност се случило во овој пример со споменатото девојче? Добило дозвола да удира други деца. Децата на таа возраст не го разбираат концептот „враќање на удар“, тие го разбираат концептот „мама ми рече дека смеам да удирам“. Па, размислете за тоа следниот пат кога ќе му предложите на вашето дете да возврати. Дали со тоа му овозможивте да развие компетенции за квалитетно решавање на конфликти?

Што да се направи во случај на конфликт?

Ова се навистина предизвикувачки ситуации за родителите, а потоа и за експертите вклучени во воспитувањето и образованието на вашето дете. Постојат одредени методи за подигнување на свеста и почитување на другите околу вас, но тие треба да се приспособат на темпераментот и развојните компетенции на детето. Има и контроверзии околу тоа дали возрасните треба да се вклучат во решавањето на конфликтите меѓу децата или не. Значи, имаме групи на родители кои буквално вербално напаѓаат друго дете во парковите затоа што не му дозволило на нивното дете да седне на лулашката. И има уште една група на родители кои сметаат дека децата треба да си ги решаваат „своите работи“, а возрасните не треба да се мешаат. Ова би било точно кога би биле сигурни дека на детето му ги обезбедуваме сите ресурси и алатки за таквото „решавање“.

Кога ќе се појави конфликт, без разлика дали вашето дете е она што прво го започнало или е „жртвата“ во вашите очи, се работи и се разговара со двете деца. Ги учиме децата квалитетно да се изразуваат.

Ќе почнам од раната детска возраст. Децата на таа возраст често гризат. Почитувани родители на деца што го прават ова, ви ја изразувам мојата огромна поддршка и разбирање и се надевам дека и вие ја имате поддршката во вашата поблиска околина. Значи, вашето дете е на таа возраст и гризе други деца. Ова е ужасно непријатна ситуација за родителите. Детето го прави тоа затоа што само така знае да се изрази во тој момент. Тоа не е израз на агресија, тага или лутина. Може да биде, но може да биде и израз на голема радост. Некои деца кои сѐ уште не прозбореле, а навистина сакаат да се изразат – гризат. Ние, возрасните, сме тука за да им олесниме. Веќе го имаме првиот пример како да НЕ се реагира. Не казнувајте го детето, не праќајте го на „тајмаут“. Не викајте, а особено не гризете го за да види и самото какво е чувството (да, верувале или не – има и такви случаи). Вашето дете едноставно не знае како да се изрази, но треба. На таквото дете му треба средина полна со топлина и разбирање и мора да знае дека е сакано и прифатено. Во овој пример тоа е очигледно и секогаш треба да биде така – не се согледува однесувањето, туку причината за тоа однесување. Така е и со постарите деца.

Да се ​​научи детето да го регулира конфликтот, односно да не влегува во конфликти, станува полесно како што детето станува постаро и му се поизразени вербалните и социо-емоционалните компетенции. Тоа не значи дека не може да се работи со деца и на помала возраст. Ќе ви дадам пример за конфликт околу играчка. Ако реагирате бурно на дете кое не дава/краде играчка, можете да забележите како кај детето се зголемува нивото на внатрешен гнев и тоа навистина може да стане агресивно, фрустрирано, незадоволно од себе и од околината. Тоа не добива разбирање или прифаќање во таа ситуација. Ако ја заземете страната на другото дете, другото дете никогаш нема да учи да се залага за себе. За полесен опис, децата ќе ги именуваме како Аница (детето што ја зема или не ја дава играчката) и Марица (детето кое се чувствува немоќно). Значи, не ѝ викате на Аница и не ја терате да ја сподели играчката, затоа што така ништо не учи. Детето дознава дека сте на страната на Марица и развива чувство на инфериорност. Исто така, не ѝ се предавате на Марица и не ја поддржувате нејзината немоќ, бидејќи таа секогаш ќе се потпира на другите. Во зависност од возраста, Аница, Марица и вие го смирувате конфликтот така што ќе седнете заедно и секој слободно и мирно ќе ги изрази своите желби, чувства и потреби. Потоа децата се обидуваат да постигнат договор.

Работејќи на овој начин со вашите деца, создавате основи за саморегулирање на емоциите, за компетентност за преговарање, склучување договор, ценење и почитување на другите, а во исто време, најважното – го учите детето како да се почитува себеси! Методот за кој пишувам е докажан, децата одлично го прифаќаат и навистина функционира. Во почетокот сè почесто се вклучувате, а подоцна децата сами го решаваат конфликтот со ресурсите и алатките што сте им ги ставиле на располагање. Без ова, кога само ќе им речете: „Договорете се сами!“, а тие не знаат како, конфликтот ќе се повтори.

Конфликтите се случуваат и ќе се случуваат. Тие се нормална појава, особено ако се во прашање две деца со различни карактери, кои исто така имаат различни темпераменти. Тие се нормална појава и кај возрасните. Кај возрасните можете да забележите и луѓе кои кога има конфликт, им викаат на другите, има такви што се повлекуваат, како и случаи кога и двајцата викаат… и додека не станат свесни за тоа како возрасни и не почнат да работат на истото – нема да знаат. Решавањето на конфликтот е сложен процес кој вклучува многу работа и вложен труд. Она што сакам да ви го нагласам е дека сè започнува од најмала возраст. Без разлика дали сте родител чие дете е посклоно да „почне прво“ или родител на дете кое го трпи тоа, јас ви изразувам голема поддршка.

Не е лесно да се биде на двете страни. Не оставајте ништо на случајноста. Работете на тоа со вашето дете и не користете инстант решенија, бидејќи тие никому не му служат.

Автор: Дарија Антоновиќ/ воспитувачка

Извор