Училишните обврски се едни од првите развојни задачи со кои децата ги потврдуваат своите лични способности, а училишните оценки често се сметаат за доказ за нивните способности. Но, на успехот не треба да се гледа само преку оценките, туку потребно е да се погледне неговата поширока слика.

Оценките се важни затоа што образовниот систем функционира врз основа на нив, а наставниците и родителите често формираат мислење за децата и нивните способности врз основа на нивниот училиштен успех. Од една страна, „училиштето е единствената обврска што ја има детето“ – како што често слушаме од возрасните, а од друга страна, оценките се нешто што е видливо и „опипливо“.

Според училишниот успех се оценува и „вредноста“ на детето што најчесто доведува до занемарување на другите успеси и позитивни квалитети кои најчесто не се вреднуваат доколку детето не го постигне очекуваниот училишен успех. Но, на успехот не треба да се гледа само преку оценките, туку потребно е да се погледне неговата поширока слика. Причината за тоа е што училишниот успех не значи само добри оценки, туку влијае и врз развојот на детето како личност, како ќе се гледа себеси и на неговите квалитети, придонесува и за зајакнување на самодовербата, како чувство за лична вредност и, соодветно, успех во други области од животот на детето.

Неуспехот и лошите оценки се составен дел од животот, од кои детето учи што можело подобро и поинаку, но учи и конструктивни начини на решавање на предизвиците, кои ќе бидат корисни во сите аспекти од животот додека расте.

Родителската љубов и успехот на училиште

Бидејќи училишниот успех е важен за развојот на самодовербата на детето, перцепцијата на детето за себе и личниот успех зависи и од искуството на родителите за успех и очекувањата од детето. Истовремено, важно е да се нагласи дека родителите не смеат да ја поистоветуваат љубовта кон детето со успехот на детето и да му дозволат на детето да порасне верувајќи дека родителите го сакаат само ако постигнало одлични резултати на училиште или го освоило првото место на некој натпревар.

Освен тоа, очекувањето најдобри резултати и прекумерната контрола на резултатите доведува до тоа детето да ги гледа своите објективни успеси како неуспех и никогаш да не биде задоволно со себе затоа што „секогаш можело подобро“. Ако му дозволите на детето да се чувствува успешно како резултат на неговиот труд и залагање, а не поради некои други околности или родителска заслуга, тоа ќе биде помотивирано и позадоволно и ќе продолжи да се занимава со одредена активност затоа што ја сака, а не само да ви угоди вам.

Во ред е детето да доживее неуспех

Родителите понекогаш со најдобра намера детето одат во друга крајност и премногу го штитат детето од неуспех и прават многу работи за него (многу време поминуваат учејќи со него или во читање книги, пишување домашни задачи наместо детето итн.). Сакајќи детето да избегне неуспех, во овој случај на училиште, тие всушност му отежнуваат долгорочно и прават детето да стане несамостојно во извршувањето на домашните и училишните обврски, а подоцна и во извршувањето на поголемите, животни обврски.

Во ред е детето да доживее неуспех. Во исто време, покажете му и кажете му дека го сакате дури и кога не успева да го постигне она што го замислило. Важно е детето да слушне дека не е лошо ако добие лоша оценка.

Како да разговарате со детето за училиштето, а тоа да не биде досаден разговор?

Кога детето оди на училиште, обично не поминува ден без родителите да го прашаат: „Како си помина на училиште?“

Тие често претпоставуваат дека ако го постават тоа прашање, автоматски разговараат со детето за училиштето. Но, тоа често не е така бидејќи децата автоматски одговараат „Добро“ или „Добив 5 по природни науки“ и тоа е доволно за родителите. Размислете каков одговор очекувате кога ќе му го поставите тоа прашање на вашето дете. Дали со тоа прашање пренесувате вистински интерес за тој сегмент од животот на детето или тоа е само стереотипно испрашување? Дали сакате детето да зборува за своите пријатели, како го поминувало времето со нив на училиште/надвор од училиште, како се чувствувало за време на одмор или да ви каже каква оценка добило и дали таа оценка е петка? Ако го очекувате последниот одговор, голема е веројатноста дека сте фокусирани главно на училишниот успех и оценките на детето, притоа игнорирајќи ги неговите чувства, трудот што го вложило и другите достигнувања, односно дека сте помалку фокусирани на целиот процес што води кон успех, а повеќе на самиот резултат.

Заедничко слободно време

Исто така, важно е родителите да не заборават да го поминуваат слободното време со своето дете и да не се врти сè околу училиштето и оценките бидејќи кога училиштето е главна тема, децата често ја губат мотивацијата за работа и покажуваат отпор. Ако покажете интерес за активностите и процесот на детето наместо за самиот резултат, и ако му дадете повратна информација дека е сакано, паметно, вредно, дека неговите напори се видливи, без разлика каков успех има, поверојатно е дека ќе има повисока самодоверба, што многу влијае врз училишниот успех.

На крајот, можеме да заклучиме дека за училишниот успех да биде вистински успех и за детето и за родителите, треба да се раководите од фактот дека конечниот резултат не е толку важен, туку процесот на создавање на тој резултат – детето добива повеќе од тоа отколку самиот резултат. Родителот има важна улога во сето ова, многу поважна од следење на оценките на своето дете. Со правилна примена на овие совети и континуирано вклучување во целиот процес на постигнување добар училиштен успех, родителите влијаат врз зајакнувањето на позитивната слика за себе и самодовербата кај детето, ја развиваат одговорноста на детето кон себе и кон другите.

Како да се поттикне независноста на детето?

• Поттикнете го детето колку што е можно посамостојно да ги извршува задачите, но понудете му помош ако „заглави“ или ако забележите дека нешто му е премногу тешко или неразбирливо;
• Понудете му избор за да се чувствува како да носи свои одлуки, наместо вие да ги носите одлуките, на пример: „Дали сакаш да ја завршиш домашната задача пред или по ручекот?“, „Дали сакаш да направиш свој распоред или сакаш да го направиме заедно?“;
• Покажете гордост кога детето прави нешто самостојно со цел да се мотивира за понатамошна независност во исполнувањето на обврските;
• Вклучете го детето во секојдневни активности, како приготвување оброци (активност во која се вклучени предмети како математика, природни науки/географија), зборување и читање (основи на читање и пишување) за да се поттикне љубопитноста и интересот за учење.

Извор