Прашањата до психолозите и психотерапевтите може да ги испраќате на е-пошта: prasajpsiholog@deca.mk. Ве молиме прашањата пишувајте ги на кирилица. Нашето мото е: Кој прашува, дејствува! Кој си молчи, претпоставува!

ПРАШАЊЕ: Син ми има 7 години и е второ одделение, но уште од градинка си го носи епитетот динамит. Да појаснам, многу бурно реагира на каква било неправда, вербална навреда или физичка повреда, намерна или ненамерна, без разлика дали му се случува нему или на некое другарче. Поради неговото бурно реагирање, кое може да биде и со поголем интензитет, ситуацијата многу често ескалира. На пример, девојче од иста возраст го задевало со правење фаци и кривење, па тој станал и ја удрил по рамото. Оваа конкретна ситуација ми беше претставена од учителката, а исто и од син ми, кој за среќа знае убаво да ја објасни ситуацијата и да си ја оправда неговата реакција дека била праведна. Инаку, кога тргна прваче, минатата година, уште во првиот месец се здоби со физичка повреда на окото од страна на соученик. Го лекувавме окото околу 2 месеца, меѓутоа, почнаа да му се јавуваат вртоглавици. Ве молам дајте ми насоки!

ОДГОВОР: Ја разбирам вашата загриженост. Како што разбрав, состојбата со окото и вртоглавиците сега се зад вас, а вие сте загрижени за неговото избувливо однесување, т.е. за интензитетот на неговите емотивни реакции. Добивам впечаток дека вие работите сè, само прескокнувате еден многу важен дел, а тоа е зборувањето за емоциите и нивното рефлектирање, т.е. препознавање и изразување. За да можеме да допреме до детето, прво треба да видиме со какви емоции тоа се соочува и се бори, а потоа да можеме да го насочуваме и водиме кон процесот за поинакво однесување.
Можно е импулсивните реакции на вашето дете да потекнуваат од чувството на страв и несигурност и да се единствен начин на кој може да се заштити и да има контрола над ситуациите.

Кога детето е чувствително и доста импулсивно, често има лесно повредени чувства, има проблем да се смири, реакциите се доста експлозивни, има чувство дека другите се злобни, а во исто време чувствува и огромна вина, тага и самонасочен гнев поради неспособноста да се контролира себеси.
Интересна е динамиката на епитетот кој го носи и според кој на некој начин претпоставувам вие сите дома се однесувате со него, а и самиот тој. Често ваквиот вид именување води несвесно и до такви однесувања.
Би било добро да почнете да зборувате за неговите чувства, да ја развива способноста да ги разбира и толкува сопствените мисли и чувства, да каже како се чувствува и зошто мисли дека другата личност така го гледа. Почнете дома во вашето секојдневие, во вашата семејна динамика во односот еден со друг.
Учете за емпатијата ставајќи се во различни ситуации за да разбере како неговите постапки влијаат врз другите, а вие бидете пример за него со тоа што ќе покажете смиреност и самоувереност во вашите сопствени интеракции.
Поставувајте прашања од типот како: „Што мислиш, како се чувствува твојот другар кога…?“ или „Како би се чувствувал ако некој ти каже нешто лошо?“ „Што е лошо за тебе?“
Охрабрете го да размислува зошто некој постапил на одреден начин или како неговите постапки би можеле да влијаат врз другите и прашувајте, разговарајте.
Користете приказни или книги за да прикажете различни емоции, мисли и перспективи. По читањето, разговарајте за чувствата и мотивите на ликовите и замолете го да ги сподели своите интерпретации.

Поттикнувајќи ја отворената комуникација во која ќе создавате простор каде што тој ќе може да зборува отворено, уверете го дека е во ред да биде и исплашен, несигурен, лут, среќен… и дека сте тука да му помогнете.
Од друга страна, дома создавајте структура низ која тој ќе се движи со одредени граници и правила во однесувањето. Играјте улоги во кои ќе може да научи за алтернативни начини за справување со неправдите без прибегнување кон насилство, за различни комуникациски вештини, за мирно изразување на своите чувства со активно слушање и наоѓање компромиси.
Прославувајте ги неговите успеси без разлика колку се мали. Во прошетки и други активности поминати заедно, можете на недиректен начин да разговарате и да го запознаете вашето дете многу повеќе. Бидете полни со љубов, бидете нежни, но и доследни во границите што ги поставувате во неговиот развој и оддалечете се од „динамитот“ како ептитет за него.

Доколку ви е потребна дополнителна помош за тоа како да постапувате, како и за развојот на вашето дете, можете да закажете родителско советување и психоедукација на sovetuvanje@gmail.com

Одговара: Билјана Манасова-Јовановиќ, дефектолог и психотерапевт; Психотерапија и советување 
е-пошта: sovetuvanje@gmail.com

Психолозите и психотерапевтите ги одговараат прашањата според редоследот на нивното испраќање, а одговорите ќе се објавуваат на Деца.мк. Одговорите имаат психоедукативна функција и ги насочуваат родителите кон посеопфатни насоки на решавање на состојбата што ги мачи. Се разбира, покомплексните прашања подразбираат покомплексен пристап.

Рубриката „Прашај психолог“ овозможува стручна поддршка од психолози и психотерапевти на родителите при справување и решавање одредени актуелни прашања од психолошка природа на нивните деца и е резултат на соработка помеѓу Деца.мк и „Психотерапика“ – здружение за психологија и психотерапија. На прашањата одговараат психолози и психотерапевти, членови и соработници на здружението, како и самостојни експерти, соработници на Деца.мк.