Не постои универзално време да се започне со воведување немлечна храна и препораките варираат помеѓу земјите и зависат од културните фактори и достапноста на храната. Според препораките на речиси сите педијатриски и гастроентеролошки здруженија, со воведувањето на првата храна треба да се започне ПОРАНО, откако бебето ќе влезе во 5-тиот месец од животот (првата недела од петтиот месец), а најдоцна до крајот на 6. месец (пет месеци и три недели), значи НЕ пред цели четири месеци и НЕ по цели шест месеци од животот. Според СЗО, ексклузивно доење се препорачува како единствена храна за бебето во првите четири до шест месеци. Освен мајчиното млеко, бебето не треба да прима никаква течна или цврста храна, а може да се додаваат само витамини или минерали според националните препораки и упатства. Сè друго освен мајчиното млеко се смета за дополнителна храна.

Физиолошкото созревање на бубрезите и цревата е неопходно за метаболизмот на немлечната храна. Од развојни и нутритивни причини, важно е да се дава храна соодветна на возраста со правилна конзистентност според препораките за развој на детето.

Во однос на невролошкиот развој, периодот помеѓу четвртиот и шестиот месец е периодот во кој доенчињата ги постигнуваат потребните моторни вештини и почнуваат да бидат посигурни во однос на џвакање, голтање и земање храна со раце. Вештините потребни за безбедно голтање храна (течна храна освен млеко), обично се појавуваат во периодот помеѓу четвртиот и шестиот месец, додека вештините потребни за јадење полуцврста и цврста храна се појавуваат подоцна во првата година. По деветтиот месец, повеќето бебиња можат да се хранат со двете раце, често можат сами да пијат од шолја, а понекогаш покажуваат интерес да јадат со лажица.

Подоцнежното воведување на некои видови храна по првата година може да биде причина за отфрлање одредени намирници во детството, поради што е важно да се воведе храна за одредена возраст. Стабилното седење е помалку важно за децата кои јадат кашеста храна како прва храна, отколку за децата кои почнуваат да јадат парчиња храна со прстите.

Препорачаниот внес на хранливи материи за доенче во првите шест месеци се заснова на проценетиот внес на хранливи материи кај здрави доенчиња кои нормално растат. Мајчиното млеко ги задоволува речиси сите потреби на доенчето во првите месеци, а дополнувањето е потребно само со витамин К во првите два месеца, како и со витамин Д3 и омега масни киселини во првата година и во текот на зимските месеци во втората и третата година

Како млечните оброци се менуваат во цврсти оброци?

Храната во која било форма освен мајчиното млеко не треба да се дава пред четвртиот месец или да се одложи до полни шест месеци од животот на бебето. На доенчињата треба да им се нуди храна со различен вкус и текстура и се препорачува да се воведе сета храна до крајот на 12-тиот месец. Во почетокот, првата храна се внесува само со неколку лажички дневно пред хранење, а по хранењето на бебето му се нуди мајчино млеко. Една храна се дава три дена по ред и потоа се смета дека е воведена. Воведената храна може да се комбинира, а по оброк без млечни производи, на бебето треба да му се понуди мајчино млеко.

Колку оброци без млеко треба да има бебето?

Бебето во почетокот има само еден немлечен оброк, подоцна два, а во првите месеци од хранењето приоритет се дава на мајчиното млеко, како најважна форма на исхрана. До крајот на првата година бебето треба да има 3 главни оброци и две ужини кои се правилно балансирани.

Немлечната храна е неопходна поради развојот на децата и внесувањето на потребните микро и макронутриенти и претставува важна фаза во преминот од млечна исхрана кон исхрана која е присутна во семејството, на која се стремиме детето да се навикне по првиот роденден.

Периодот на воведување немлечна храна е период на брз раст и развој кога децата се чувствителни на недостиг или вишок хранливи материи. Ова е периодот во кој има значителни промени во начинот на исхрана, поради изложеноста на нова храна и воведувањето нови намирници кои детето досега не ги пробало. Текстурите, густината и вкусовите на храната во текот на првата година се основата на разновидна и правилна исхрана во детството.

Која храна е погодна како први оброци без млечни производи?

Првата немлечна храна што ја пробува бебето се најчесто житарките соодветни на возраста. Првите житарки што се воведуваат се житарките без глутен, како оризот и пченката. Житариците кои се воведуваат како прва храна за бебето обично се добро примени и безбедни, бидејќи имаат низок алергиски потенцијал.

Како прв оброк се даваат еднаш дневно, три дена во утринските часови, а кога ќе се внесе храната, може да се даде како вечерен оброк пред спиење, за бебето да може мирно да спие цела ноќ без будење.
Житариците што се користат пред спиење може да бидат без додадена млечна формула подготвена со мајчино млеко, како и со веќе додадена млечна формула подготвена со вода. Доколку бебето е на природна исхрана, по житариците треба да се понуди мајчино млеко во количеството кое бебето го сака.

Какви се ставовите во однос на воведувањето на глутенот?

По воведувањето на пченката и оризот во исхраната, може да се внесат и сите други житарици што содржат глутен. Според последните препораки, алергенската храна и глутенот се воведуваат по четвртиот месец и нивното воведување НЕ се остава за подоцна. Се советува да се избегнуваат големи количини во првите месеци кога се воведува глутен.

Дали е потребна суплементација на железо?

Железото е важна состојка на немлечната храна бидејќи потребата од железо во текот на првата година е голема, по преминувањето на немлечна храна поради брзиот раст и развој. Железото се внесува преку месото, житариците и жолчките, а по потреба се воведува и суплементација. Месото се внесува по еден месец од почетокот на немлечната храна, за да се обезбеди доволно количество железо во исхраната. Предност треба да се даде на црвеното месо. По шестиот месец задолжително е да се додава храна богата со железо поради големите барања во периодот на најбрз раст. Педијатарот одлучува за можното додавање железо (суплементација) врз основа на прегледот, напредокот на детето и крвната слика.

Кога се воведува алергенска храна?

Може да се појави зголемен ризик од алергија на храна доколку храната се внесе пред четвртиот месец. Нема докази дека подоцнежното воведување на алергенска храна го намалува ризикот од алергија.

Доенчињата со висок ризик за алергија на кикиритки треба да се запознаат со кикиритките помеѓу 4 и 12 месеци, по консултација со педијатар. Воведувањето храна пред четвртиот месец може да биде поврзано со дебелеење подоцна во животот. Постојат докази за зголемен ризик од алергија на храна доколку немлечната храна се воведува пред четвртиот месец, како и по шестиот месец.
Жолчките и белките спаѓаат во намирници со висок алергиски потенцијал, па се воведуваат во мали количини неколку дена по ред во договор со педијатарот.

Препораките за одредени видови храна треба да ги земат предвид традициите и достапноста на храната во дадена земја и шемите на исхрана на локалното население. Понудете им на бебињата разновидна исхрана која вклучува храна со различни вкусови, бои и текстури и оставете го детето да истражува нови вкусови. Долготрајната употреба на пасирана храна треба да се обесхрабрува, а доенчињата треба да јадат пасирана храна најдоцна до 8 или 10 месеци. Околу 12 месеци детето полека треба да почне да јаде храна која се јаде во семејството.

Извор