Колку често гледаме дете кое се „однесува лошо“ и помислуваме дека на му е потребна поголема дисциплина? Колку често го гледаме сопственото дете како лошо се однесува и мислиме на истото? Нашето општество е условувано да верува дека мораме да бидеме строги кон своите деца, или да им се закануваме, да ги засрамуваме или казнуваме поради однесувањето. Но, иако овој вид авторитарно родителство може краткорочно да предизвика „послушни“ деца, студиите покажуваат дека децата што се посрамени или казнети во име на дисциплината долгорочно се соочуваат со предизвици. Истражувањата посочуваат дека децата што се грубо дисциплинирани или посрамени се помалку среќни, помалку независни, имаат помала самодоверба, помалку се отпорни, поагресивни се и непријателски настроени.

Причина?

Никој никогаш не се менува од засраменост. Истражувањата покажуваат дека казнувањето и посрамувањето на децата придонесуваат кон повеќе лошо однесување отколку кон подобро. Размислете за ова сценарио: Заостанувате со работата. Морате итно да завршите некоја презентација и да ја предадете, а имате нацрт полн со невнимателни грешки. Знаете дека можете подобро, но не сте се чувствувале добро, сте имале несоница во последните неколку недели и имате голема тегоба поради своето здравје кое ја попречувало вашата ефикасност. По прегледување на презентацијата, вашиот шеф влегува во канцеларија, гледа кон вашето биро и вели: „Какво е ова ѓубре? Деца во градинка подобро би го сработиле! Ако до утре не го направиш – ОТКАЗ!“ Како се чувствувате? Веќе сте се чувствувале ужасно, а сега уште сте и посрамени, што го засилува чувството на бедност. Можеби ќе се потрудите да ја поправите презентацијата од страв дека ќе добиете отказ, а можеби повеќе никогаш нема да предадете недоправена презентација. Но, дали одговорот на шефот би ви помогнал да се реши коренот на проблемот? Не. Неговиот лут, казнен одговор направил да се чувствувате безначајни, несфатени и лути. И за себе и за него.

Сега размислете за ова: Истото сценарио, освен што откако би ја предале презентацијата, шефот чукнува на вашата врата и прашува дали може да влезе да разговара со вас. Седнува и објаснува дека ја прегледал презентацијата и се изненадил што не е во согласност со вашите нормални стандарди. Прашува дали е сè во ред и изгледа навистина загрижен. Објаснувате дека неодамна сте имале здравствени проблеми и дека сте биле зафатени со тоа. Шефот внимателно слуша и сочувствува, кажувајќи дека му е жал што го слуша тоа. Објаснува дека ќе морате да ја ревидирате презентацијата, но предлага да земете слободен ден за да се одморите и да договорите преглед кај лекар. Како се чувствувате? Видел, слушнал и разбрал. Ви олеснува. Останувате подолго на работа и дополнително се трудите да ја направите презентацијата. Ја предавате и одите дома со помалку тегоби и со намера да посетите лекар – нешто што го избегнувате.

Во моментот на соочувањето со негативното однесување на детето – кршење играчка без која не може да живее или со некоја постапка за која мислиме дека би требало „да знае подобро“ отколку тоа да го стори – би можеле инстинктивно да реагираме со засрамување и казна, благодарение на тоа што оваа дисциплинска реакција е раширена во нашата култура.

Но, срамот и казната никогаш не резултираат со трајни или позитивни промени.

Можеби се чини како едноставен излез да им се вика на своите деца, да ги казниме, да ги засрамиме со зборови. Но, тоа само нè исклучува нас, создава страв и бес кај нашите деца и го намалува нашето влијание врз нив. Не мораме да ги казнуваме своите деца за да ја научат лекцијата, како што не мораме да бидеме казнети за да го промениме своето однесување.

„Но, како моето дете ќе научи да се однесува?“, прашуваат родителите. Тие учат преку нашето моделирање.

Учат преку поврзаност, љубов и сочувство. Учат преку тоа што ги гледате, слушате и разбирате.

Учат преку доследни и цврсти ограничувања. Учат преку водство. Мораме да го отстраниме неделотворното „сè или ништо“ мислејќи: „Ако не повлечам цврста линија, моето дете нема да научи како да се однесува“ – и мораме да прифатиме нова парадигма – Може да имаме високи стандарди за однесувањето на нашите деца и да се припособиме на нивните емоционални потреби и да одговориме на нив. Не мора да биде едно или друго, може да бидат и двете. Кога ќе сфатиме дека на децата им е потребна најмногу љубов кога се однесуваат најмалку заслужно за тоа, ќе почнеме да создаваме нова родителска парадигма која ќе резултира во посреќни, поздрави и поиздржливи деца. Следниот пат кога детето ќе биде непослушно, наместо да реагирате со посрамување или казна, обидете се да се спуштите на негово ниво, пресликувајќи ја неговата фрустрација кажувајќи нешто како: „Гледам дека ти е тешко“, а потоа прегрнете го. Ќе бидете пријатно изненадени од резултатот.

Автор: Карина Шиждрак

Извор