Раскажувањето или прераскажувањето се однесува на прикажување низа настани, најчесто по хронолошки редослед, со опис на местото и времето на дејството, наведените учесници и причините и последиците од некој настан. Настанот мора да биде раскажан на начин што е разбирлив дури и за луѓето кои не биле учесници во ситуацијата што се опишува. Прераскажувањето на настаните не е само поврзување зборови и реченици бидејќи начинот на кој децата ја прераскажуваат или структурираат приказна вклучува голем број вештини како што се: поврзување настани, форматирање текст, избор на зборови, разбирање на причинско-последичните односи, разбирање на приказната и разбирање на улогата на нараторот, но и на слушателот.

Децата постепено ги развиваат вештините за раскажување. Првите детски приказни вклучуваат опишување на настани кои не се поврзани со заедничка тема, а малите деца најчесто се водени од возрасните кога раскажуваат секојдневни настани. Во активностите што подразбираат читање сликовници, децата првично не ги поврзуваат илустрациите со заплетот на сликовницата, односно ги гледаат илустрациите во сликовниците како независни слики во кои го опишуваат она што го гледаат (Бебето спие. Дора јаде торта. Автомобилот вози. Топката е сина. Зајчето падна.).

Со текот на времето децата стануваат подобри во вештините за раскажување приказни и почнуваат да користат структурирани компоненти, па приказните стануваат помалку општи и почнуваат да следат централна тема на настаните. Преку илустрациите во книгите децата ги препознаваат дејствата што ги прикажуваат сликите и почнуваат да создаваат врски меѓу сликите на поединечни страници, полека следејќи го текот на приказната и забележувајќи причинско-последична врска.

На четиригодишна возраст децата почнуваат да создаваат структура на приказна која има вовед, заплет и насока кон крајот на приказната, опишувајќи ги амбиентот и главните ликови во приказната. Опишаните делови од настаните стануваат поцелосни и подетални, а емотивните состојби на ликовите сѐ повеќе се опишуваат во приказните.

На возраст од пет до шест години, раскажувањето го следи текот на настаните и тие го организираат наративот околу клучниот проблем на настанот што го толкуваат. Шестгодишните деца можат да раскажат приказна на структуриран начин со многу детали за ликовите, опишувајќи ги причините зошто ликовите реагираат на одреден начин. Децата од предучилишна возраст можат да прераскажуваат приказна од сликовница користејќи низа од најмногу четири до шест слики.

Вештините за раскажување приказни се потпираат на јазичните вештини и се добар показател за јазичниот развој на детето, но и една од основните вештини важни за развој на вештините за читање.

Подолу можете да најдете предлози за активности насочени кон поттикнување на развојот на вештините за раскажување приказни.

Изберете сликовница со илустрации кои го следат текот на приказната

Пред да ја прочитате приказната, препишете ги илустрациите од сликовницата. Читајте му сликовница на вашето дете. Откако ќе ја прочитате, понудете му на детето илустрации и замолете го да се обиде да ги подреди илустрациите според редоследот на дејството во приказната. Со помош на сложени слики, детето треба да ја прераскаже содржината на приказната. Охрабрете го вашето дете да ги забележи деталите на сликите и обидете се да ги протолкува вербално.

Кажете му на вашето дете почеток на кратка приказна

Именувајте го главниот лик во приказната, направете краток вовед опишувајќи го амбиентот или емоционалната состојба на главниот лик. Направете краток заплет за приказната и замолете го вашето дете да ја заврши приказната самостојно. Оваа игра може да се игра повеќе пати, така што детето секојпат ќе се обидува да замисли и толкува малку поинаков крај на приказната.

Играјте ја играта „Мојот ден“

Кажете му на вашето дете за вашиот ден, од будењето наутро до крајот на денот, но детално опишете ги активностите во текот на денот.

Пример: Се разбудив. Го отворив прозорецот во собата. Ги облеков црвените влечки и отидов во бањата. Во бањата ги измив забите со нова сина четка за заби. Го измив лицето, а потоа ја исчешлав косата со дрвената четка што беше во плакарот. Се вратив во мојата соба и облеков краток жолт фустан. Откако се облеков, отидов во кујната да појадувам. За појадок испив топол чај, јадев мал сендвич и ставив црвено јаболко во чантата. Дефинитивно ќе бидам гладен/а на работа, па решив да земам јаболко со мене. Требаше да одам на работа, но не можев да ги најдам клучевите од автомобилот. Ги барав клучевите низ целата куќа и конечно ги најдов на малата стаклена маса. Ги зедов клучевите, ја отворив вратата и излегов од станот…

По вашата приказна, замолете го вашето дете да раскаже за својот ден. Охрабрете го да опише детали, да поставува водечки прашања..

Бидете имагинативни и уживајте во играњето со вашите деца.

Автор: Мартина Старчевиќ Перица, логопед

Извор