Псоријазата е хронична, системска, воспалителна болест која може да се појави на која било возраст, но првите симптоми на болеста најчесто се појавуваат на возраст од 15 до 25 години. Во светот, 2-3 отсто од населението боледуваат од псоријаза, од кои дури 1 отсто развиваат псоријаза во детството. Псоријазата може да се појави во најраното детство, а зачестеноста континуирано се зголемува во адолесценцијата, објаснува дерматологот проф. д-р Марија Каштелан, раководител на Референтниот центар за псоријаза на Министерството за здравство на Хрватска.

Што е псоријаза и како да ја препознаете?

Типични промени на кожата се црвени, рамни, подигнати области покриени со дебели наслојки од сребрено-бели лушпи, симетрично распоредени на лактите, колената и скалпот. Ваквите промени можат да зафатат поголеми површини на кожата, може да се појават на торзото, грбот, стомакот, нозете и на рацете. Освен на скалпот, псоријазата може да ги зафати и ноктите, на кои се покажуваат многубројни ситни точки или жолтеникави дамки. Чест симптом на болеста е чешање, а гребењето може дополнително да ја влоши болеста. Псоријазата денес се смета за воспалителна мултисистемска болест која може да ги зафати и зглобовите, но и кожата, објаснува професорот Каштелан.

Која е причината за болеста?

Псоријазата е воспалителна, но незаразна болест, но сè уште не се знае точната причина за болеста. Наследноста или генетиката играат голема улога во развојот на болеста. Ако и двајцата родители имаат псоријаза, постојат 50 отсто поголеми шанси да ја имаат и децата.

Затоа, треба да се забележи дека псоријазата е мултифакторна болест и е предизвикана од интеракцијата на различни гени и фактори на животната средина, како што се стресот или стрептококната инфекција. Фактори на ризик за појава на псоријаза кај деца со генетско потекло се најчесто ангина предизвикана од бета-хемолитична стрептокока и перианална стрептодермија, повреди на кожата и емоционален стрес. Дебелината и пасивното пушење, исто така, влијаат врз појавата и влошувањето на детската псоријаза. Треба да се напомене дека по некоја надворешна или внатрешна стимулација, односно стрес и/или стрептококна инфекција, можно е нагло ширење на промените, а понекогаш и генерализација на болеста, односно зафаќање на екстремитетите со црвени, лушпести промени.

Каков е текот на псоријазата во детството?

Псоријазата во детството се карактеризира со хроничен и непредвидлив тек на болеста. Ваквиот хроничен тек на псоријазата има исклучително негативно влијание врз квалитетот на животот на болните деца и нивните семејства. Затоа раниот, ефикасен и безбеден третман на децата со псоријаза може да го спречи кумулативниот ефект на псоријазата врз физичкото и менталното здравје на децата и адолесцентите.

Псоријазата е системска болест, па дури и во детството може да се појават многу придружни болести, т.н. коморбидитети, како што се псоријатичен артритис, липидни нарушувања како дислипидемија, дебелина, метаболички синдром и депресија. Повеќето деца страдаат од псоријатичен артритис на возраст од 2 до 3 и од 10 до 12 години. Кај дури 80 отсто од децата со артритис, зафаќањето на зглобовите се јавува пред да се случат промени на кожата. Болните деца често се жалат на болки, отоци и вкочанетост на зглобовите при подолг одмор или наутро по будењето, објаснува проф. Каштелан.

Како и возрасните, и децата со псоријаза почесто се подебели од нивните врсници. Времето на инциденцата на дебелината и псоријазата покажува дека псоријазата и дебелината се тесно поврзани. Дебелината е важен фактор на ризик за раниот развој на кардиоваскуларни болести. Затоа е исклучително важно раното регулирање на телесната тежина кај дебели деца со псоријаза и дефинитивно се препорачува да се вклучат нутриционист и ендокринолог во лекувањето на таквите деца.

Детската псоријаза може да биде поврзана и со воспалителни болести на цревата, како што се улцеративен колитис и Кронова болест, така што децата со сомнителна воспалителна болест на цревата треба да се упатат на гастроентеролог.

Како влијае псоријазата врз менталното здравје на децата?

Видливите црвени лушпести промени на кожата се исклучително стресни во секој период од животот, а секако и во детството. Псоријазата како болест влијае врз сите аспекти од животот, не само на болното дете, туку и на целото семејство. Болните деца често се предмет на потсмев од другите деца, се чувствуваат лошо, се срамат од својата болест и избегнуваат дружење со други деца.

Стигматизацијата на пациентите е главната причина за нарушувања на менталното здравје, а емоционалната и социјалната изолација имаат трајно влијание врз менталното здравје, објаснува д-р Каштелан. Зголемена инциденца на депресија, анксиозност и ризично однесување е забележана кај деца и адолесценти со псоријаза. Доколку кај болно дете се забележи избегнување на дружење со други деца и влијание врз менталното здравје, дефинитивно се препорачува консултација со психолог или психијатар во лекувањето.

Како се лекува псоријазата кај децата?

Одлуката за видот на терапијата што ќе се применува се базира на возраста на детето, степенот на болеста, сериозноста на клиничката слика, но и зафатеноста на посебни регии, како што се лицето, скалпот, рацете, ноктите и гениталиите. Треба да се напомене дека е исклучително важно рано да се третира псоријазата, не само кај возрасните, туку и кај децата, за да се спречи прогресијата на болеста и развојот на многу поврзани болести, како што се дебелината и дијабетесот, но и менталните нарушувања кои се резултат на стигмата и социјалната изолација.

Денес постојат голем број нови опции за третман, особено за умерени и тешки форми на болеста, а целта е добра контрола на болеста. Повеќето деца со псоријаза успешно се лекуваат со локална терапија. Локално се применуваат кортикостероиди, аналози на витамин Д и имуномодулатори во форма на масти и кремови. За умерена до тешка псоријаза, потребна е фототерапија или разни форми на системска терапија, а во некои случаи и најнова биолошка терапија.

Извор