Тарја Митровиќ е професорка која стои зад блогот „Моја Финска“, каде што редовно објавува интересни работи за оваа земја. Во еден од своите написи таа опиша како родителите во Финска ги подготвуваат децата за почетокот на учебната година и ги спореди со родителите од Србија.

– Иако во Србија и регионот на 1 септември ѕвони првото училишно ѕвонче, во Финска, учебната година веќе започна.

Генерално, за првачињата, како и за нивните родители, баби и дедовци, овој ден е многу важен и се гледа како еден вид празник. Децата како деца, секогаш со нетрпение го очекуваат бидејќи едвај чекаат да ја запознаат својата наставничка, новите другарчиња со кои ќе ги споделат радостите и грижите од училишните денови, а тука се и радоста и тоа чувство кога самите себе си изгледаат важно и возрасно токму поради новите обврски, бидејќи како што мајките и татковците имаат обврска да одат на работа, така сега и децата имаат обврски со кои ќе се гордеат.

Важно е децата уште од самиот почеток да учествуваат во креирањето на нивниот работен ден, па сами, со мала помош од родителите, ќе си го организираат денот, ќе остават време за игра, учење и други активности, но тој сет на подготовки за почетокот на новата учебна година за мене е феномен сам по себе.

Иако разбирам дека родителите во Србија имаат многу финансиски трошоци за „бесплатното образование“, мислам дека многу луѓе создаваат непотребна тензија во домот, грижа за помалку важни, но и несуштински работи.

Купувањето скапи работи, брендирани патики, најубави италијански тетратки кои чинат петпати повеќе од оние во супермаркети, ранци кои светат и чинат како да се ранци што зборуваат, нова брендирана гардероба. Сето тоа за нивните деца да не се облечени полошо од другите, навистина трката е осудена на пропаст и со лоша порака.

Во таа конфузна ситуација, наместо да мислат дека одат на училиште за да научат убави и корисни работи, децата погрешно сфаќаат дека на училиште мора да бидат модерни и со подобра опрема од другите, за да бидат важни, забележани и прифатени.

Родителите го прават ова или од помодарство или затоа што им е жал нивните деца да се скромно облечени. Така, играта никогаш не завршува.

Воспитајте го вашето дете во духот на нематеријалните вредности уште од најмала возраст, со многу љубов, научете го да биде среќно со малите нешта, а такви бидете и вие за да не потпаднете под влијание на глобалното модно лудило.

Усогласувањето на семејната динамика е, исто така, еден од факторите што придонесува за стресот на родителите поради новосоздадената ситуација – почнувањето на детето на училиште. Како детето ќе стане, ќе јаде сендвич и ќе оди на училиште?

Родителите потоа се грижат бидејќи нивното работно време не е усогласено со времето на нивното дете, па не можат да го возат детето до училиште, па ќе мора да оди пешки. Почитувани родители, доколку вашите деца се подготвени да одат на училиште, тие се подготвени и за нови обврски и одговорности, па така и однесувајте се.

Пред децата да тргнат на училиште, треба да се запознаат со сообраќајните правила, да се запознаат со патеката за да стигнат до училиште, за да стекнат просторна ориентација, оставајте ги сами дома, малку по малку, научете ги да си направат сендвич… и сите други основни работи кои родителите претпочитаат да ги прават за нив, правејќи ги децата неспособни суштества.

Финците ги пуштаат децата сами во многу посурова клима, но децата се навикнуваат на тоа и не се разболуваат толку често како некои други, презаштитени деца.

За секој случај, важно е детето да го има вашиот телефонски број за да ве контактира доколку му требате. Секако, оваа нова ситуација ги прави родителите понемирни, но целта на родителството е да ги подготват нивните „птици“ за одговорност и независност.

Морам да забележам големи разлики меѓу финските и балканските родители. И едните и другите го прават она што мислат дека е правилно, но морам да признам дека повеќе ми се допаѓа финскиот начин. Еве зошто.

Финските родители, како и сите други во светот, ги сакаат своите деца, но таа љубов не ја покажуваат со купување скапи работи, без смисла и цел. Иако Финците се многу побогата нација од сите народи на Балканот, тие не ги испраќаат своите деца на училиште во модерна облека, во која не можат да играат бидејќи можат да ja скинат или да се извалкаат, во која не можат да трчаат низ дворот, да се тркалаат по тревата… облеката е удобна, скромна и погодна за децата.

Финците не сакаат да се расфрлаат, па децата во тој период често добиваат облека од втора рака, бидејќи брзо ја надраснуваат, а и затоа што децата во тој период многу си играат, се дружат во природа. Продавниците од втора рака се вистинскиот избор, а таму можете да купите многу работи. До првата мала матура на децата не им се купуваат, или барем многу ретко, нови и скапи работи и никој не прашува за тоа. Тоа е толку нормално.

Се чини дека денес стана правило сиромашните нации да се натпреваруваат да купат најскапа облека, додека Финците се едноставно „оперирани“ од тоа, барем не во период кога тоа нема смисла. Иако родителите во Финска немаат никакви трошоци поврзани со образованието на децата, екскурзии, ужина, бидејќи сето тоа го плаќа државата, тие не се расфрлаат со пари и се многу рационални. Децата и на најмала училишна возраст остануваат сами дома, одат на училиште сами или со другарите и генерално се многу понезависни од децата во Србија.

Затоа е потребно, за заедничко добро, родителите уште од најраните години да ги учат своите деца на сè што ќе им помогне да станат одговорни и независни. Финците уште од мали нозе ги учат децата да извршуваат различни задачи во куќата, во согласност со нивните психофизички можности и нема компромис. Поради ова, децата во Финска не ја доживуваат домашната работа како товар, казна и неопходност, туку како нешто сосема нормално.

Финска е земја во која знаењето и работата се многу важни, па затоа во основните училишта „Käsityö“ (занаетчиство/ракотворби) е задолжителен предмет од прво одделение, а од 7. до 9. одделение предметот „Kotitalous“ (домаќинство) каде што учат готвење, сервирање, финансии во домаќинството, здравје во исхраната…

Во Финска, децата до шесто одделение немаат домашни задачи бидејќи се смета за исклучително важно децата да имаат време за игра и слободни активности. Финците разбираат дека децата не стануваат возрасни кога одат на училиште, тие и понатаму се само деца, но и ученици. Затоа понекогаш се прашувам зошто во Србија и денес има домашни задачи кои дополнително им го одземаат времето на децата од толку потребната игра, а ако се земе предвид дека многу деца кога ќе тргнат на училиште се запишуваат на курсеви за балет, пијано, јазик, често не по своја волја, додека сето тоа го постигнуваат во текот на денот, за жал, им се ускратува правото на игра.

Тоа секако не е добро. Ако училиштата ги укинеа домашните задачи, барем до петто одделение, ако родителите им воведеа некои умерени воннаставни активности на децата, а остатокот им го оставеа само за игра, децата ќе беа посреќни, но никако помалку успешни. Напротив. Во Финска наставните содржини на оваа возраст се изведуваат и преку игра, а честопати часовите се одржуваат во природа, на отворено.

Опуштената атмосфера, учењето преку игра и честото изложување на свеж воздух придонесуваат за успехот на децата. Финска е вистински пример.

Она што е исто така, според мене, подобро во Финска е тоа што кога децата ќе пристигнат во прво одделение, во никој случај не се принудени да седат мирно во клупите бидејќи за нивната возраст тоа е и неприродно и мачно. Во Финска децата можат да излезат на табла, да одат кај другарчињата, да седат на клупа затоа што поентата е сите да разговараат и да дискутираат за лекцијата, а не да седат мирни. Седењето мирно и максималната концентрација се развиваат постепено, а кога малку ќе пораснат, децата веќе сами седат во клупи, без никој да ги тера..

Затоа, драги родители, знам дека ги сакате и се грижите за своите деца, знам дека ги заштитувате, но понекогаш дозволете им да ги доживеат работите преку нивно искуство, а не ваше. За жал, многу родители имаат погрешна идеја дека ќе бидат помалку добри родители ако на детето не му понудат сѐ на тацна, но, верувајте, скршете го тоа во себе, бидете силни и не чувствувајте се лошо ако не ги направите работи наместо нив, подоцна ќе ви биде потешко да гледате дека детето е несамостојно, неспособно и разгалено.

Затоа, кога вашето малечко ќе тргне во прво одделение, не покажувајте ја својата љубов така што ќе му ги пакувате книгите, ќе му ја завршите домашната задача, ќе го носите на училиште, ќе ја прекорувате наставничката пред него, бидејќи на тој начин детето ќе го доживее учителот како непријател, а одењето на училиште како казна.

Покажете му ја вашата љубов со тоа што ќе се заинтересирате, ќе го прашате детето како му поминал денот на училиште, што научило, покажувајќи му дека се гордеете со него. Во оваа смисла, ми се допаѓа тој обичај во Финска каде што има ритуал на собирање на семејството за време на вечерните часови. Тогаш тие зборуваат како им поминал денот, разговараат, се договараат…

На децата им посакувам среќен почеток на училиште и само сакам да им порачам на нивните горди родители да продолжат да бидат толку грижливи и прекрасни и секогаш, како и досега, да го прават најдоброто за нив, но прво да размислат што е најдобро за нив на долгорочен план.

Овде, како и во многу ситуации, присутно е правилото: „Помалку е повеќе – направи помалку за детето и ќе направиш повеќе за него“.

Автор: Тарја Митровиќ
Извор