Предвременото породување е најчеста причина за смртност на доенчињата, како и за разни краткорочни и долгорочни компликации кои се причина за сместување во одделенија за неонатална нега. За среќа, дури и многу рано родените деца често имаат добар исход и како што напредува и се подобрува неонаталната нега, терапиите се усовршуваат и се подобруваат.

Како се одредува датумот на породување и во однос на кои фактори се дефинира предвременото раѓање

Нормалното времетраење на бременоста е 40 недели или 280 дена, односно 10 лунарни месеци. Секој месец трае четири недели, а се брои како 28 дена од првиот ден од последната менструација.

„Рокот на породување е временскиот период од 37. до 42. гестациска недела. Тогаш се смета дека плодот е зрел, подготвен за живот надвор од матката. Дефиницијата за предвремено раѓање порано беше поврзана со телесната тежина на новороденчето, но со текот на времето оваа граница се помести, имајќи го предвид развојот на интензивна нега за новороденчето. Денес е познато дека гестациската старост, односно зрелоста на плодот е многу поважна за опстанок од телесната тежина при раѓање, а најдобар третман за предвремено породување е превенцијата“, вели д-р Загорка Миловановиќ, специјалист по гинекологија и акушерство.

Колку често доаѓа до предвремено раѓање?

И покрај развојот на науката, медицината, фармакологијата, технологијата и медицинската нега, предвременото раѓање сè уште останува еден од најголемите предизвици на модерната медицина. Важно е да се нагласи дека појавата на симптоми и знаци на предвремено породување не секогаш значи дека породувањето ќе се случи пред датумот на породување.

Според податоците на Светската здравствена организација (СЗО), зачестеноста на предвременото породување е меѓу 5 и 18 отсто, а тоа во голема мера зависи од економскиот развој на земјата.

Доктор Миловановиќ прецизира дека предвременото породување се случува пред 37+0, а по 20+0 недела од бременоста. Новороденче од предвремено породување е недоносено. Во зависност од гестациската недела кога се јавува предвременото породување, тоа може да биде екстремно предвремено родено (пред 28. гестациска недела), многу прерано (помеѓу 28. и 32. гестациска недела) и умерено предвремено (по 32. и пред 37. недела од бременоста).

Дали на секоја трудница може да ѝ се случи предвремено породување?

„Не е позната точната причина за спонтано предвремено породување, иако постојат многу ризик-фактори. Вештачко или медицински индуцирано предвремено породување се случува кога, во интерес на мајката и/или фетусот, бременоста мора да заврши порано. Општо земено, до 50 проценти од предвремените раѓања се со непозната етиологија. Ние ги нарекуваме идиопатски. Останатите се резултат на мајчински или фетални фактори, иако воспалителниот процес со или без докажана инфекција се смета за водечка причина. Фактори на ризик се состојби кои под одредени околности може да придонесат за појава на нарушување или неповолен исход. Факторите на ризик може да се поделат на оние што се однесуваат на состојбата на мајката – скратено или недоволно цврсто грло на матката, аномалии на матката, мала телесна тежина на мајката, краток интервал помеѓу две бремености (помалку од една година), висок крвен притисок, автоимуни заболувања, гестациски дијабетес мелитус, возраста на трудницата (помалку од 17 години или повеќе од 35 години)“, вели д-р Загорка Миловановиќ.

Од друга страна, како што посочува, има и фактори на ризик поврзани со бременоста – инфекции или крвавење за време на бременоста, повеќекратна бременост, аномалии на плодот, ретардација на растот на плодот или прекумерна плодова вода. Понекогаш траумата, без разлика дали е физичка, како удар или пад, или психолошка, како што е големиот стрес, може да биде поттик за предвремено породување, нагласува д-р Миловановиќ.

Колку порано се роди бебето, толку е поголем ризикот од компликации

Прематуритетот е водечка причина за смртност кај новороденчињата и втора водечка причина за смртност кај децата во светот. Предвремено родените бебиња имаат значително помала телесна маса.

Освен тоа, според д-р Миловановиќ, сите органи и системи им се незрели, па имаат проблеми со дишењето, видот, слухот, циркулацијата, одржувањето на телесната температура, органите за варење и имунитетот. Многу од овие проблеми може да го следат детето во текот на неговиот живот. Според д-р Загорка Миловановиќ, не сите предвремено родени бебиња имаат проблеми, но колку порано се роди бебето, толку е поголем ризикот од компликации и лош исход. Во однос на последиците, компликациите можат да бидат краткорочни и долгорочни.

Краткорочни компликации од предвремено породување

„Неразвиените бели дробови немаат доволно сурфактант, супстанција која им овозможува на дишните патишта да останат отворени по првиот здив. Ова е причината зошто предвремено родените бебиња развиваат респираторен дистрес синдром, што го отежнува дишењето. Покрај тоа, поради незрелоста на центарот за дишење, често се појавуваат паузи во дишењето, апнеа (бебето заборава да дише). Токму затоа овие бебиња често се на вентилатори кои го поддржуваат дишењето. Нивните крвни садови се премногу кревки (кршливи) и лесно крвават. Покрај незрелоста на центарот за одржување на телесната температура, предвремено родените бебиња немаат доволно количество масно ткиво. Поради ова, лесно доаѓа до изладување – хипотермија. Хипотермијата може да доведе до проблеми со дишењето и пад на шеќерот во крвта. Предвремено родените бебиња користат голем дел од енергијата што ја добиваат преку храната за да ја одржат температурата. Поради тоа, предвремено родените бебиња се ставаат во инкубатор“ – објаснува докторката.

Други проблеми што ги имаат предвремено родените бебиња

Предвремено родените бебиња, исто така, не секогаш имаат координиран рефлекс на голтање и цицање. Затоа, според д-р Миловановиќ, храната се дава со туба веднаш по раѓањето. Тоа е цевка која се спушта низ устата во стомакот на бебето. Покрај тоа, поради незрелоста на клетките на цревната слузница, често се јавува ентероколитис. Забележано е дека овој проблем е поредок кај доените бебиња. Затоа, доколку постои можност, се инсистира на природна исхрана.

„Колку порано се роди бебето, толку е поголем ризикот од крвавење во мозокот. Во повеќето случаи, ова има само непосредни последици. Ако дојде до прекумерно крвавење, може да дојде до долгорочно, трајно оштетување на мозокот. Кај предвремено родените бебиња, крвниот сад што ги поврзува аортата и пулмоналната артерија – перзистентен дуктус артериозус (PDA) – не се затвора. Резултатот е низок крвен притисок. Понекогаш оваа состојба мора да се третира, а понекогаш бара трансфузија на крв. Можна компликација е хипогликемија (ниско ниво на шеќер во крвта). Имунитетот на предвремено родените бебиња е многу слаб, што ги зголемува шансите за развој на разни инфекции, понекогаш дури и сепса“ – вели доктор Миловановиќ.

Постојани компликации: Оштетување на фетусот поради предвремено раѓање

Како резултат на инфекција, крвавење, слаб проток на крв, хипоксија (намалено ниво на кислород) или оштетување при развој на мозокот, се јавува нарушување на мускулниот тонус, движење и држење – церебрална парализа. За време на растењето, може да се појават различни невролошки и когнитивни нарушувања, како што се интелектуални дефицити и проблеми со учењето, психолошки проблеми и проблеми во однесувањето, а понекогаш доаѓа и до задоцнет развој. Како последица на кревкоста на крвните садови во окото, може да дојде до нивно оштетување што доведува до ретинопатија – проблеми со видот, а понекогаш и слепило.

„На предвремено родените деца често им е потребна долготрајна хоспитализација, што може да резултира со разни инфекции, астма, проблеми со хранењето“ – д-р Миловановиќ.

Извор