Отуѓувањето на детето е феноменот кога детето одбива контакт со еден од родителите, поради манипулација од другиот родител, преку, на пример, постојано раскажување грди приказни за него.

Отуѓувањето најчесто се случува при развод, а може да се случи и во семејство каде што родителите не се разведуваат. Родителот со кој детето одбива контакт професионално се нарекува „таргетиран родител“, а родителот кој прави заговор против другиот родител професионално се нарекува „алиенатор“ или отуѓувачки родител.

Родителот што отуѓува може да користи различни тактики. На пример, мајката може да ѝ каже на ќерката дека таткото е многу лош и дека го растурил семејството, нашол друга жена, дека ги оставил на цедило и дека таткото воопшто не ја сака и не ѝ се јавува, додека во реалноста таткото ја повикува мајката да се обиде да воспостави контакт, но мајката одбива да го дозволи тоа.

Децата еднакво се отуѓени од мајките и татковците. Во главата на детето се создава конфликт и тоа сфаќа дека колку помалку контакт има со таргетираниот родител, толку повеќе ќе ја обезбеди љубовта на родителот што отуѓува. Детето разбира дека некако треба да избере еден родител и полека почнува да демонстрира чувства и однесувања како што се: гнев, бес и на крајот дури и омраза кон таргетираниот родител. Во последната точка на отуѓување детето одбива контакт со тој родител, а најверојатно и со сите роднини кои се поврзани со тој родител. На пример, ако таткото го отуѓи детето од мајката, детето на крајот одбива контакт не само со мајката, туку и со бабата и дедото по мајка. Детето е всушност психолошки киднапирано, целосно отуѓено од едниот родител и неговото семејство, иако никогаш претходно немало лоши односи со тој родител.

Отуѓувањето на децата може да се случи преку ноќ

Во мојата психотерапевтска практика имам сретнато деца кои по три дена поминати со родител што отуѓува, повеќе не сакаат никаков контакт со другиот родител, со кој до вчера имале нормален контакт. По ваквото психолошко киднапирање, цели семејства се уништени.

Отуѓувањето на децата е најсуровиот облик на семејно насилство

Родителот што отуѓува е насилникот, детето е оружје или алатка за казнување на другиот родител – насочениот родител. Затоа, детето и таргетираниот родител се жртви на тешка и подмолна форма на психичко насилство.

По отуѓувањето, детето останува опустошено поради љубовта на еден од родителите.

Вистинска приказна за отуѓување

„Б.Л. ја обожаваше својата ќерка Анита. Во исто време, тој имал тешко детство. Поради неговиот неодговорен татко, тој и неговите браќа биле напуштени и сиромашни. Мајката се борела да заработи, но тоа било тешко време за целото семејство. Материјално било речиси неподносливо. Повторно, таа мајка изгледала прекрасни деца дури и во такви тешки услови. Б.Л имаше срце на ангел. Сѐ што сакаше беше да не биде без пари и неговата ќерка да не остане без татко како тој. Спомените од лошите детства болат и понекогаш единственото нешто што го сакаме е да направиме корекција. Да коригираме сѐ што можеме за нашите деца да не завршат како нас.

Б.Л. работел постојано. Тој бил еден од најдобрите фризери во Штутгарт. Во психотерапијата, го следев неговото тешко патување од напуштањето на салонот за сопственикот за кој работеше до отворањето сопствен салон. Попатно имаше период на невработеност, период на страв дали ќе успее, период кога на психотерапија заедно пресметавме како да остави доволно пари од заштеда и да прави фризури по дома и… успеа! Тој беше цврста и издржлива, борбена личност која знаеше како да преживее и да сподели со сите колку што може, кога работите се одвиваат добро. Боледуваше од гастритис од психосоматски карактер и поради стрес, имаше стомачни болки. За време на викендите се гледаше со својата ќерка Анита, бидејќи живееше со нејзината мајка, од која Б.Л. беше разведен.

Нашите психотерапевтски сесии често се вртеа околу неговата љубов кон неговата ќерка, а една вечер и малата Анита присуствуваше на психотерапија. Таа ми кажа за нејзиниот папи (така го викаше) и колку ѝ е убаво да биде со него. Б.Л. живееше за денот кога ќе ја види Анита и во работната недела се трудеше да работи до исцрпеност, за да може да биде галантен кон неа за викендите… Сакаше таа да има сѐ што сака. И така беше. До еден ден…

Сè до денот кога Анита престана да му се јавува на телефонот затоа што мајка ѝ не ѝ дозволувала. До денот кога првиот викенд не дошла кај татко ѝ, затоа што мајка ѝ не ѝ дозволувала. Поминаа денови и недели. Б.Л. почна сериозно да се грижи. Од неговата сакана ќерка нема ни трага ни глас. Поранешната сопруга, мајката на Анита ладнокрвно рекла дека Анита не сакала да оди кај него за викенд бидејќи се пожалила дека ја мачат разни работи во неговата куќа и давала еден куп изговори како причини зошто нејзината ќерка не сакала да го гледа. Тие злонамерни изговори на мајката беа всушност чиста измислица. Во психотерапијата, смисливме тактики за да се обидеме да ја убедиме мајката на Анита да му дозволи да ја види ќерката. Знаевме дека се работи за психолошко киднапирање на детето. Б.Л. се исцрпи во тие месеци. Ментално и физички.

Ако некогаш сте се запрашале како изгледа и се чувствува насочен родител (родител од кој детето е отуѓено) во психотерапија, ќе ви кажам. Страда затоа што е жртва на подмолен облик на семејно насилство. Насилство во кое никој никого не тепа или удира. Насилство во кое никој никому не му вика. Насилство во кое душата на едниот родител и душата на детето се тивко опустошени. Дете кое не може да признае дека сака да го види другиот родител. Таа желба треба да ја потисне во себе. Мора, затоа што во својата глава ги разбира пораките што ги испраќа родителот што отуѓува. Дека другиот родител е лош, дека мора да го отсече од неговиот живот, дека мора да остане доследен на барањата на семејството. Детето ќе се однесува така, а ќе се надева дека родителот нема да се откаже од него.

Б.Л, како и сите татковци во оваа ситуација, имаше дилема дали да се откаже од својата Анита доколку таа повеќе не го сака за татко. Не знаеше како да продолжи да се бори за својата ќерка. Еден ден, со сè понапреден гастритис од тага и стрес поради ќерката, застанал пред зградата во која живеела малата Анита, па среде Штутгарт пред таа зграда се слушале извици: „Анитааааа, Анитааааа, Анитааа!!!“ Таткото го извикуваше нејзиното име со надеж дека таа ќе го слушне и дека ќе ѝ даде до знаење дека нема да се откаже од неа, дека ја сака и дека мисли на неа. Ја чекал едно утро пред училиштето без нејзината мајка да знае само за да ја прегрне. Малата Анита се плашела да му пријде бидејќи знаела дека мајка ѝ ќе ја искара, но тој тој ден успеал да добие една мала прегратка, за што малата Анита се надевала дека нејзината мајка нема да ја критикува. Потоа завршил на инфузија неколку дена, бидејќи физичката состојба му се влошувала поради отуѓувањето од ќерката.

Но, тој не се откажа. Борец како Б.Л. не се откажува. Или ќе ја види ќерка си или ќе умре – така мислеше. На крајот на краиштата, што го прави животот без неговото дете значаен, се запраша тој? Ги алармирал сите можни институции во Штутгарт – од социјална служба до суд и по неколкумесечна борба можел да се види со Анита.

Тие мораа повторно да воспостават контакт затоа што отуѓените деца се плашат, збунети се и очекуваат да бидат казнети од родителот што отуѓува, но потајно се надеваат дека никогаш нема да се откажете од нив. Дури и ако видно ве одбијат.

-Тато, те слушнав вечерта кога го извикуваше моето име пред зградата. Знаев дека си таму и знаев дека ме сакаш. Но, срцето ми чукаше брзо и се плашев што ќе каже мама ако ти се јавам… – беа зборовите на малата Анита кога повторно почна да се гледа со својот татко Б.Л.“

Ако вие и вашето дете сте жртви на отуѓување, не откажувајте се од борбата. Никогаш. Оваа приказна е вистинита и напишана со дозвола од Б.Л. Тој е тука за да ве поттикне и да ве поддржи да го препознаете психичкото киднапирање на вашето дете и да ве поттикне да не се откажувате од вашето дете дури и ако ве одбие, па дури и ако треба да се борите преку суд за повторно да го видите.

Автор: Ивана Синѓиќ/ дефектолог и семеен терапевт

Извор