Следниве два примера ги илустрираат различните начини на кои се формира животот на детето, а следствено и животот на возрасното лице, во краен случај на негово прифаќање и неприфаќање.
Го давам првиот пример од моето лично искуство при комуникација со фантастична жена, мајка на три деца, со која имав среќа да поминам неколку месеци. Таа беше неверојатно добра и дарежлива личност. Сè што имала лесно споделувала со другите, наоѓала причини да подарува, им помагала на луѓето – и финансиски и со дела. Но, најголем впечаток остави нејзината посебна дарежливост на духот. Во моментите на депресија или вознемиреност на друга личност, таа секогаш наоѓала добар збор за да го сподели, или насмевка, а во моменти на напнатост – мудар излез. Во нејзино присуство проблемите станаа поедноставни, а атмосферата почовечна. Тој нејзин подарок ги маѓепса сите што имале контакт со неа.
Еднаш директно ја прашав: Од каде толку добрина и дарежливост? И го добив овој одговор: „Сè е многу едноставно: уште во утробата на мајка ми точно знаев дека таа многу ме сака и дека со нетрпение ме чека“. И тогаш, уште од првите денови од мојот живот, исто така знаев дека и татко ми и мајка ми многу ме сакаат и дека сум им многу важна. Сега едноставно му го враќам на светот она што го добив од моите родители“.
Друг пример, исто така од реалниот живот, за жал.
Девојка, тинејџерка, 15 години – односите со нејзината мајка се речиси целосно прекинати. Деновите ги поминува на улица, не знае со кого и како.
Кога девојчето имало 4-5 години, често се случувала ваква сцена: доаѓала до ѕид и силно ја удирала главата од него. На прашањето на мајката: „Што правиш? Престани!“, таа одговорила: „Нема! Се казнувам затоа што бев непослушна!“
Оваа приказна е шокантна. Кога имало пет години, девојчето не го имало сознанието дека е добро. За жал, ситуацијата во семејството била многу лоша: таткото пиел, немале пари, се појавило уште едно дете… Измачената мајка често го истурала бесот на постарата ќерка. Основната желба и стремеж на девојката да биде „добра“ ја натерале да бара начини да се „среди“. Но, таа знаела само еден начин за таканаречена поправка: казнување, и воопшто не сфатила дека тоа е безнадежен начин!
Казнувањето, а особено самоказнувањето на детето, само го продлабочува неговото чувство на неуспех и несреќа. Детето доаѓа до заклучок: „Лош сум, не е важно! Ќе бидам лош“. Тоа е предизвик зад кој се крие горчината на очајот.
Дали секогаш го слушаме тој очај?
Како што ни покажува животот, ние често не слушаме. Неуспешното дете продолжува да биде казнувано, критикувано и потоа целосно отфрлено и од семејството, а и на училиште.
Извадок од книгата „Како да договорите со детето“ – Јулија Борисовна Гипенрејтер.
912