За разлика од заразните болести од кои децата ненадејно се разболуваат, симптомите се јасно и брзо видливи, а лекот обично брзо дејствува, новата пандемија тивко навлегува и бара големи напори за справување. Се разбира, тоа е пандемија на детска дебелина, а податоците за Европа се поразителни – дури секое трето дете е дебело!

На овие страшни статистики не можат да влијаат само децата, односно родителите се тука за да им помогнат да всадат здрави навики кои ќе обезбедат безбедно воспитување. Но, во урбаниот свет каде што сите брзаат, грижата за здрава исхрана може да биде голем предизвик. За тоа зборуваат нутриционистите Тена Нисетео и Кармен Матковиќ Мелки, кои споделуваат интересни сознанија за причините за дебелината и како да се спречи кај децата преку практични совети.

Не можеме да го сведеме проблемот со дебелината само на исхрана

Дебелината и вишокот телесна тежина кај децата е глобален проблем, посочува нутриционистот и додава: „За воопшто да се справиме со проблемот со дебелината кај децата, неопходно е да се процени неговата скала и да се осмисли ефективно долгорочно решение и програма за овој важен проблем“. Како што наведува, дебелината се смета за болест чии причини се повеќекратни, односно дебелината како последица не може да се сведе само на проблем со несоодветна исхрана. Проблемот со дебелината, исто така, не останува само на ниво на зголемена телесна маса, туку се навраќа на почетокот на незаразните хронични заболувања во детството, меѓу кои дијабетес тип 2, висок крвен притисок и дислипидемија, т.е. метаболички синдром.

-Токму овие болести значително го оневозможуваат нормалниот живот и го намалуваат квалитетот на животот уште од мали нозе – заклучува таа.

Денес, познато е дека прекумерната тежина и дебелината се под влијание на многу фактори, како што се биолошките, генетските, хормоналните и метаболичките, до уште позначајните околу нас, како што се еколошките, бихевиоралните, културните и социјалните.

-Човечкиот организам не е значително променет во последните 200.000 години, а токму горенаведените внатрешни фактори ни помогнаа да опстанеме како вид во време кога достапноста на храната беше ограничена. Сепак, екстремно брзиот напредок на човештвото во однос на културата, индустријата, науката и технологијата ја направи несомнена достапноста, во овој случај на храна, во развиениот дел од светот – посочува нутриционистот.

Традиционалниот пристап кон исхраната е речиси целосно изгубен – индустриски високопреработената, лесно достапна, евтина храна, често збогатена со шеќер, масти и сол, стана дел од секојдневната исхрана на децата. Ваквата храна е исклучително богата со енергија и детето лесно постигнува прекумерен внес на калории. Дополнително, модерниот, брз начин на живот на целото семејство често го оневозможува следењето на традиционалниот пристап кон исхраната, кој вклучува подготовка на оброци од цели, природни состојки и време посветено на јадење или заеднички оброци. Нутриционистот предупредува дека немањето време, а од друга страна лесно достапната, често нутритивно „празна“ индустриска храна, го олеснува секојдневниот живот, а истовремено создава сосема несоодветен режим на исхрана.

Во руралните средини има повеќе дебели деца

-Достапноста на брза храна и големата потрошувачка на пекарски производи и засладени сокови, односно урбаниот стил на исхрана се сметаше за главна причина за дебелината, но интересно е што кај децата во руралните средини преваленцата на дебелина е поголема отколку кај децата во градовите. Причината за тоа е, меѓу другото, непознавањето на концептот на соодветни порции и количини на храна и ограничената достапност на организирана физичка активност, заедно со истовременото присуство на модерната технологија, кои децата и младите ги користат, па поради тоа помалку се движат – посочува нутриционистот и додава дека денес има многу превентивни програми на различни нивоа на општеството, како глобални така и локални, кои вклучуваат едукација за правилна исхрана, подготовка на храна и важноста на физичката активност.

Меѓутоа, резултатите од ваквите програми често се занемарливи.

-Основен фактор во превенцијата и лекувањето на дебелината кај децата е мотивацијата и конзистентноста. Мотивационите кругови треба да ја вклучат најблиската околина на детето, семејството, преку потесното опкружување како градинка/училиште и пријателите, па сѐ до самата локална заедница, но и целата земја и на крајот глобалниот круг. Конечно, мотивацијата зависи од охрабрувањето на околината и упорноста на околината да му ги обезбеди на детето сите алатки што му се потребни за да развие правилен стил на исхрана и активен живот со соодветен пристап – заклучува таа.

Идеи за квалитетни оброци

Препораката на нутриционистот е децата да консумираат во текот на денот пет оброци – 3 главни (појадок, ручек и вечера) и 2 закуски (ужини), кои се консумираат по период на нејадење околу 8 часа).

Наутро, по будењето, нивото на гликоза во крвта е намалено, а стомакот е празен, што се два основни знаци на глад и добри предуслови за консумирање на првиот оброк. Како прв утрински оброк, нутриционистот советува да се консумира комбинација од цели зрна или нутритивно богати производи, без додаден шеќер, по можност храна која содржи протеини (на пр., млечни производи, јајца итн.). Појадокот треба да го подигне вашето ниво на енергија, но и да го одржува релативно константно до следниот поголем оброк. Затоа е важно да изберете цели зрна кои не содржат додадени шеќери, бидејќи наглото зголемување на нивото на шеќер во крвта ќе обезбеди ненадеен пад и на шеќерот и на енергијата.

Извор