Четвртоодделенци учат поими чие општо значење не го разбираат за да можат да го разберат и нивното значење во ликовната уметност. Анималист, апстрактна уметност, арабеска, барелјеф, вињета, жанр, кич, монохромија, сигнатура…

Микеланџело потпишан под автопортрет на Леонардо да Винчи, Албрехт Дирер под ликот на Питер Бројгел Постариот. Десет години учениците од четврто одделение учат ликовно од учебник со низа грешки. Автопортрети потпишани со погрешни имиња на светските великани на ликовната уметност, погрешно транскрибирани имиња, недоследност во легендите на илустрациите. Име на ист автор на неколку места различно напишано, некаде цитирани само презимиња, на друго место иницијал од името и целото презиме… Дури погрешно е името на една од рецензентките на учебникот!

Легендата во учебникот (лево) и вистинската легенда

Оваа рецензија кон учебникот „Ликовно образование за 4. одделение“ од Данчо Ордев, издание на Министерството за образование и наука, ја објавуваме денес, десет години од првото печатено издание. Но, со оглед на тоа што учебникот имал реиздание во 2015 година и сè уште е во официјална употреба, единственото логично прашање е: Зарем десет генерации учеле ликовно образование од ваков учебник?!

Со решение на тогашниот министер за образование и наука, учебникот бил одобрен за употреба на 19 јуни 2009 година. Рецензенти на учебникот се Маја Рауник-Кирков (претседателка) и членовите Касиопеја Наумоска (погрешно напишана како Касиопеа Наумовска) и Илија Кочовски. Како графички дизајнери на изданието се потпишани Данчо Ордев и Јован Алексовски.

Автопортретот на Питер Бројгел Постариот погрешно потпишан како Албрехт Дирер

Да почнеме со погрешните имиња. На 5. страница се поместени „Автопортрети на познати ликовни уметници“. Автопортрет како личен портрет, слика на која уметникот се претставува себеси. На оваа страница се две кардинални грешки. На цртежот, еден од најпознатите автопортрети на Леонардо да Винчи, е потпишан Микеланџело (Буонароти, што треба да стои во учебник бидејќи во 16 век е роден и работел и познатиот сликар Караваџо, чие име е исто така Микеланџело). Под автопортретот на фламанскиот сликар Питер Бројгел Постариот потпишан е германскиот сликар Албрехт Дирер. Енди Ворхол (Andy Warhol) е потпишан како Енди Ворхолд, а на друго место како Енди Вархолд.

Погодете го точното име

Недоследностите во легендите се гледаат уште на оваа страница: Лазар Личеноски, Винсент ван Гог, но М. Милутиновиќ. На 16. и 17. страница потпишани се делата на Гоце Божурски, Рембрант (ван Ријн н.з.) и К. Качев (Константин н.з.) – три различни начини на потпишување што е неприфатливо во графичкиот дизајн.

Тања Балаќ е потпишана како Тања Балак, на неколку места е потпишан Питер Бројгел, а не е наведено дали е Постариот или Помладиот (со оглед на тоа што станува збор за двајца реномирани автори).

Презимето на доајенот на современото македонско сликарство Никола Мартиноски погрешно е напишано на сите легенди како Мартиновски. Истото се случува и со презимето на скулпторот Јордан Грабулоски – на некое место е точно напишано, на друго пак – Грабуловски. На 35. страница во четири легенди пишува „детска тровба“ (наместо творба). На претходната страница под фотографијата не е споменато името на црквата „Св. Ѓорѓи“ од Старо Нагоричане, споменик на културата од 14 век, но цитирано е името на храмот Таџ Махал од 17 век изграден во Индија.
На 46. страница е направена интересна компилација од француските уметници Едуар Мане и Клод Моне. Делото „Флејтист“ од Едуар Мане е потпишано како „Фрулаш“ од Едуард Моне. На истата страница „Човек со луле“ од Амадео Модилјани е потпишано со Аамдео Модилјани.

За крај (70. страница), една од најстарите скулптурални претстави на женско тело, наречена Венера од Вилендорф, е напишана „Венера Вилендорска“.

Содржината на учебникот е суштинскиот проблем. Јазикот е сосема несоодветен за четвртоодделенци (деца на 9-10 години):

ПРОПОРЦИЈА: Пропорцијата е ликовен принцип кој го изучува односот помеѓу големините, односно деталите во една целина.

КОМПОЗИЦИЈА: Во скулптурата имаме композиција од многу едноставни волумени во еден сложен волумен или, пак, од повеќе самостојни скулптури во една целина наречена асамблаж.

ЕДИНСТВО: Единството како ликовен принцип има задача исто како и другите ликовни принципи, да ја регулира целината на една творба. Тоа се постигнува покрај другото и со употреба на еднакви вредности како и кај хармонијата.

Учениците во одделенската настава првпат работат со учебник во четврто одделение. Затоа, овие грешки (да ги наречеме и технички) се недозволиви, уште повеќе што се употребуваат десет години. Текстуалниот дел е неразбирлив и напорен за четвртооделенци кои на оваа возраст треба сè уште слободно да се изразуваат, ослободени од наметнати академизми, термини и интернационализми – поими чие општо значење не го разбираат за да можат да го разберат и нивното значење во ликовната уметност. Анималист, апстрактна уметност, арабеска, барелјеф, вињета, жанр, кич, монохромија, сигнатура…
Сиве овие поими во најмала рака треба да ги предава, објаснува, пренесува ликовен педагог, а не одделенски наставник кој ги учи децата на основите во секој предмет. А ако наставниците воопшто не бараат од учениците да ги совладаат сите термини, тогаш зошто постои учебникот?!

Во Македонија постојат кадри што можат да создадат вистински учебник за оваа возраст. Постојат и институции каде да се бара тој кадар – професори по уметност, по историја на уметност, педагози кои ќе го приспособат материјалот на возраста, за децата да можат да го разберат. И на крај, графички дизјанери кои ќе го спакуваат соодветно.

П.С. Во историјата на уметноста познато е ривалството помеѓу современиците Леонардо да Винчи и Микеланџело Буонароти. Така, ситуацијава со учебникот да не беше трагична (по ликовното образование на децата), ќе беше многу смешна.

Авторот е дипломиран историчар на уметност со археологија