Големата кашлица или пертусис е акутна заразна болест предизвикана од бактеријата „Бордетела пертусис“. По период од 7 до 10 дена (најдолгиот е 21 ден) од контакт со болен се појавуваат првите симптоми на болеста. Во типичната клиничка слика на голема кашлица се препознаваат три фази на болеста.
Во катаралната фаза, доминантните симптоми и знаци се слични на настинка (кивање, течење на носот, малку покачена телесна температура или отсуство на нејзиниот пораст, блага кашлица), кои траат една до две недели.
Во вториот, пароксизмален стадиум, со засилување на симптомите и знаците на болеста од првиот стадиум се забележува значително влошување на поплаките во однос на интензитетот и зачестеноста на кашлањето со пароксизми, особено во текот на ноќта. Времетраењето на втората фаза на инфекција е од една до шест недели. Помеѓу нападите на кашлање човекот не мора да остава впечаток дека е болен.
Во последната, реконвалесцентна фаза, која трае со недели и месеци по почетокот на болеста, симптомите постепено се намалуваат и заболените целосно закрепнуваат.
Најчеста компликација на голема кашлица е пневмонија, која е најчеста причина за смрт кај заболените доенчиња. Невролошки компликации како резултат на намален проток на кислород во мозокот се конвулзии и енцефалопатија. Други поблаги компликации се воспаление на средното уво, анорексија, дехидрација, а како резултат на зголемен притисок во пароксизмалната фаза доаѓа до крвавење од носот, појава на хернија и пневмоторакс.
Болеста е примарно предизвикана од токсин. Бактеријата се закачува за цилијарниот епител на респираторниот тракт и лачи отров кој предизвикува парализа на „трепките“ и воспаление и отежнато исфрлање на респираторниот секрет.
Доенчињата помлади од 12 месеци кои се невакцинирани или нецелосно вакцинирани се изложени на најголем ризик од сериозни компликации и смрт. Најзначајни резервоари за инфекција кај доенчињата се мајките, со учество од над 30 отсто. Според резултатите од достапните студии, 12-26 отсто од возрасните со продолжена кашлица се серолошки позитивни за пертусис и затоа претставуваат значителни резервоари за понатамошно пренесување на инфекцијата.
Пертусисот е многу заразна болест. Се пренесува од болно на здраво лице со капки од респираторниот секрет кои се ослободуваат со кашлање и кивање за време на катаралната фаза на болеста, кога болните се најзаразни за нивната околина, како и во првите две недели по појава на кашлање. Поретко, предизвикувачкиот агенс може индиректно да се пренесе преку свежо контаминирани предмети од околината на болното лице. И покрај резултатите постигнати со имунизацијата, големата кашлица сè уште е водечка причина за смрт меѓу заразните болести против кои се спроведува имунизација. Стекнатиот имунитет по болеста не е постојан и трае 5-10 години. Покрај тоа, ниту имунитетот предизвикан од вакцината не трае долго. Иако „Бордетела пертусис“ е присутна во сите делови на светот, највисоките стапки на инциденција се во земјите со ниска покриеност со имунизација кај малите деца (земјите во развој). Во развиените земји најмногу се разболуваат невакцинираните бебиња, а потоа има зголемување на инциденцата кај тинејџерите. Според податоците на Светската здравствена организација, повеќе од 150.000 луѓе се разболеле на глобално ниво во 2018 година.
Најефективната мерка за спречување на голема кашлица е вакцинацијата.
912