Прашањата до психолозите и психотерапевтите може да ги испраќате на е-пошта: prasajpsiholog@deca.mk. Ве молиме прашањата пишувајте ги на кирилица. Нашето мото е: Кој прашува, дејствува! Кој си молчи, претпоставува!

ПРАШАЊЕ: Јас сум мајка на 3 деца. Близнаци стари 3 години и 9 месеци и бебе старо 3 месеци. Близнаците се машко и женско, од кои машкото се соочува со побавен развој и има дијагноза развојна дисфазија од Заводот за рехабилитација на говор, слух и глас.

Веќе една година и три месеци активно работи со дефектолог-логопед и има голем напредок во концентрацијата, моториката, комуникацијата, говорот…

Но нешто што ме загрижува е контролата на емоции. Кога е возбуден, не застанува на место. Трча, скока и ги собира рацете. Хиперактивен не е. Дури беше и доста пасивен, сега почна да се буди и да има некоја побесна игра, води инает понекогаш и прави работи намерно како да сака да го караме, но мислам дека бара внимание затоа што имаме и бебе. Прашањето ми е како да му помогнам во таа контрола на емоциите или и тоа е нешто што доаѓа со зрелоста?

ОДГОВОР: Сите деца се возбудуваат за работите што ги сакаат.
Некои деца се природно љубопитни, енергични, оптимистични и забавни. Меѓутоа, некои деца може премногу да се возбудат и да не умеат и да не знаат како и на кој начин помирно или да кажеме посоодветно да го изразат тој наплив на емоции во дадениот момент. Децата учат и растат кога имаат стимулативна средина каде што можат да играат и да истражуваат. Како резултат на тоа, сите прекрасни активности и звуци што ги сака вашето дете може одеднаш да станат премногу и да резултираат со прекумерна стимулација. Децата што се престимулирани не знаат како да се справат со она што го чувствуваат. Тие, исто така, немаат комуникациски вештини за да зборуваат за тоа како се чувствуваат. Поради тоа, тие реагираат на единствениот начин на кој знаат… со трчање, викање, удирање итн.

Важно е да го научиме детето дека постојат алтернативни начини на изразување на чувствата и желбите, а истовремено да му дадеме до знаење дека ги разбираме неговите потреби. Во овие ситуации вашето дете никако не треба да се сомнева во вашата љубов. Дури и кога детето удира, никогаш не смее да се сомнева дали е сакано и прифатено. За да го промените неговото однесување, треба да му обрнете внимание, да му покажете љубов и да му дадете до знаење дека начинот на кој се однесува и изразува не ви се допаѓа. Веројатно тој чувствува дека мора да ја дели љубовта кон вас со доаѓањето на новото бебе, затоа обидете се да најдете време и начин да му покажете дека го сакате и покрај тоа што понекогаш имате малку време за да му се посветите.

Од друга страна, децата ги тестираат границите, тоа е начинот на кој учат и стекнуваат искуство. Меѓутоа, понекогаш поради многу причини, многу е тешко да се задржат овие граници. Понекогаш родителите се заштитнички настроени кон детето не сакајќи тоа да доживее негативни емоции.

Откако ќе поставите граници, мора постојано да се држите до нив.
Подржувајте ги позитивните страни на возбудата, како што се енергијата и ентузијазмот и речете му: „Ти многу се израдува…“
Внимавајте на она што ги предизвикува реакциите и забележете што е тоа што го прави вашето детето претерано возбудено. Откако ќе препознаете кои се предизвикувачите, можете да работите со вашето дете и да го подготвите за такви ситуации. Еден начин да го направите ова е со играње улоги. Ставете се во негова улога – и вие трчајте, скокајте, турнете ги перниците… покажете како тој се однесува.
Согласете се со вашето дете за некој таен збор или гест што можете да го користите како предупредување кога треба да се смири.

Првиот чекор е да го поттикнете детето да размислува за тоа како се чувствува со тоа што ќе му кажете: „Звучи како да си (лут, вознемирен, среќен). Дали е точно?“ Или: „По твоето лице можам да видам дека си…“
Кога ги именуваме чувствата, тоа ги поттикнува децата да разберат што чувствуваат и зошто се чувствуваат така.
Ако детето не знае што да прави кога се чувствува на одреден начин, вие родителите му давате начини да ги изрази своите емоции. На пример: „Кога се чувствуваш лут, можеш да дојдеш кај мене и да ми кажеш, но не можеш да удираш и бесно да играш.“
Именување на емоциите и потоа давање модел на однесување.

Вклучете ги близначињата да прават нешто заедно со вас, како што е цртање, играње надвор за канализирање на напнатоста во нешто конструктивно и враќање на смиреноста. Погрижете се да правите активности заедно дури и кога тие се однесуваат добро, ова е важно затоа што во спротивно детето може да го поврзе фактот дека неговото „неправилно однесување“ ќе доведе до тоа родителот да поминува повеќе време со него од вообичаено.
Вие веќе одите на вежби, па можете и таму да се консултирате во врска со развојните предизвици што ги забележувате кај вашето дете.

Знам дека со мали деца, а и со бебето кое бара толку многу внимание не е така лесно да се помине денот, но верувам дека како родител ќе можете да се справите со предизвиците што следуваат.

Доколку ви е потребна дополнителна помош, потребно е да закажете родителско советување и психоедукација на sovetuvanje@gmail.com

Одговара: Билјана Манасова-Јовановиќ, дефектолог и психотерапевт; Психотерапија и советување 
е-пошта: sovetuvanje@gmail.com

Психолозите и психотерапевтите ги одговараат прашањата според редоследот на нивното испраќање, а одговорите ќе се објавуваат на Деца.мк. Одговорите имаат психоедукативна функција и ги насочуваат родителите кон посеопфатни насоки на решавање на состојбата што ги мачи. Се разбира, покомплексните прашања подразбираат покомплексен пристап.

Рубриката „Прашај психолог“ овозможува стручна поддршка од психолози и психотерапевти на родителите при справување и решавање одредени актуелни прашања од психолошка природа на нивните деца и е резултат на соработка помеѓу Деца.мк и „Психотерапика“ – здружение за психологија и психотерапија. На прашањата одговараат психолози и психотерапевти, членови и соработници на здружението, како и самостојни експерти, соработници на Деца.мк.