Долго време се веруваше дека ноќната енуреза (мокрење во кревет) кај децата е предизвикана од психолошки проблеми. Но, денес е познато дека ноќното мокрење е мултифакторно нарушување предизвикано од прекумерно производство на урина во текот на ноќта, дисфункција на мочниот меур и тешкотии да се буди од сон, а генската предиспозиција, исто така, игра голема улога.

Таквите деца се чувствуваат поинаку од своите врсници, често се лути на себе, чувствуваат вина, срам, имаат променливо расположение, го кријат својот проблем, не учествуваат во вообичаени училишни активности, кампување, одмори…

Дури 15 до 20 отсто од децата на возраст од пет години мократ в кревет. Затоа, во денешно време проблемот треба да се открие, да се дискутира отворено, децата и родителите треба да се едуцираат и лекарите да се охрабрат да го отфрлат неефикасниот став на чекање и набљудување и да направат сѐ што е во нивна моќ во согласност со денешните ефективни третмани за да му помогнат на детето што страда од ноќно мокрење.

Што доживува детето?

Ноќно мокрење или енуреза е неволно мокрење на децата в кревет за време на спиењето, кога веќе треба да се постигне контрола на мокрењето, што е на возраст од пет години. Кај енурезата разликуваме примарна од секундарна и моносимптоматска од немоносимптоматска. Зборуваме за примарна ноќна енуреза ако детето никогаш не постигнало сувост повеќе од шест месеци, а за секундарната енуреза е типично дека детето повторно почнува да уринира во кревет по период на сувост подолг од шест месеци.

За деца што имаат енуреза само ноќе без истовремени симптоми на дисфункција на мочниот меур во текот на денот, во форма на итна и уринарна инконтиненција, се вели дека имаат моносимптоматска енуреза. За деца кои исто така имаат дневни симптоми, велиме дека имаат немоносимптоматска ноќна енуреза.

Што претставува АДХ?

Со цел детето да биде суво ноќе, потребна е редовна функција за регулирање на производството на урина, нормална функција на мочниот меур и способност да се разбуди кога чувствува полн мочен меур.

Неколку хормонални системи се вклучени во регулирањето на производството на урина, од кои најважен е АДХ (антидиуретичен хормон), кој се произведува во хипофизата и се лачи во поголеми количини ноќе. АДХ го врши својот ефект врз бубрегот преку специјални рецептори на бубрежните тубули и со тоа ја зголемува ресорпцијата на вода, така што урината е концентрирана, а количината на произведена урина ноќе е до 50 отсто помала.

Кога нивото на секретиран хормон во текот на ноќта е премногу ниско, се произведува повеќе урина, што го надминува капацитетот на мочниот меур, кој не може да задржи толку многу урина и детето уринира в кревет.

Од друга страна, некои деца имаат намален функционален капацитет на мочниот меур за нивна возраст и зголемена мускулна активност на мочниот меур (детрузор) ноќе. Овие деца често уринираат в кревет и неколку пати во текот на ноќта.

Во исто време, во текот на денот, функцијата на мочниот меур може да биде нарушена или сосема нормална. Кога мочниот меур е полн или има контракција на детрусорот во текот на ноќта, будењето се јавува кај здрави луѓе, но децата кои имаат енуреза имаат тешкотии да се разбудат. Родителите честопати изјавуваат дека е невозможно да ги разбудат, и ако ги разбудат, децата не се сеќаваат на тоа другото утро. Причината за ова е високиот праг на будење што го имаат децата со енуреза.

Исто така, одамна е познато дека постои силна генска предиспозиција за примарна ноќна енуреза. Ризикот детето да уринира ноќе ако едниот родител уринирал е 45 отсто, а ако двајцата родители уринирале, ризикот се зголемува на 75 отсто. Како дополнителен ризик за енуреза се наведува и опстипацијата, бидејќи полното црево притиска врз мочниот меур и доведува до детрузорна хиперреактивност и грчење и апнеа при спиење.

Ноќно мокрење: што ќе преземат експертите? За секое дете што уринира в кревет навечер, најважно е да се земе детална историја и да се направи добар физички преглед. Исто така, важно е да се открие дали детето има често мокрење во текот на денот, со итност и уринарна инконтиненција, кои се навиките за пиење на детето во текот на денот и информации за редовноста на столицата. Исто така, потребни се информации за тоа колку време детето спие, дали ‘рчи, дали досега имало инфекција на уринарниот тракт или некоја друга болест. На физичкиот преглед на детето кое има енуреза се прегледуваат стомакот, гениталиите и лумбосакралниот дел на грбот (областа каде што излегуваат нервите што учествуваат во уринирањето). Постоењето на некои промени во овие региони може да биде знак за латентни невролошки дефицити како причина за уринарна инконтиненција. Исто така, важно е испитување на тетивните рефлекси на долните екстремитети.

По анамнезата и физичкиот преглед се разгледуваат наодите од урина и уринокултура, кои може да кажат дали постои инфекција на уринарниот тракт или глукозурија, што се јавува кај дијабетес, чиј прв симптом може да биде ноќно мокрење.

Лекарите често бараат од родителите да водат дневник. Овој дневник за пиење и мокрење што родителите го водат 48 часа на лекарите им дава увид не само за видот и количината на течноста што детето ја пие, туку и увид во времето кога пие, од кое можат да добијат многу вредни информации.

По анамнезата, физичкиот преглед, увидот во 48-часовниот дневник за пиење и мокрење и наоди на урина и уринокултура, секогаш е добро да се направи ултразвучен преглед на бубрезите и мочниот меур и микиометрија. Така лекарите откриваат дали е во ред чинот на мокрење, ѕидот на мочниот меур и морфологијата на бубрезите, што е особено важно кај децата кои, покрај ноќната енуреза, имаат и дневни симптоми.

Ноќно мокрење: третман на мали деца

Денес, во третманот на енуреза се препорачува дезмопресин – синтетички аналог на антидиуретичен хормон и енуреза аларм.

Примарниот механизам на дејство на дезмопресинот е да се намали волуменот на урината под вредностите на функционалниот капацитет за да биде детето суво. Според новите наоди, дезмопресинот дејствува и врз процесот на будење, што го олеснува кога мочниот меур е полн и ги спречува контракциите на детрузорот во текот на ноќта. Се нанесува во форма на растворливи таблети што детето ги става под јазикот непосредно пред спиење.

Алармот за енуреза се состои од детектор за влажност (урина) кој се става во пижамите на детето и аларм кој произведува силен звучен сигнал штом се активира детекторот за влажност. Со будење на детето за време на енуреза, тоа учи да го препознае моментот кога треба да уринира и почнува само да се буди пред да уринира или да спие навечер со полн мочен меур.

Секако, покрај еден од овие два методи за специфичен третман, важно е да се спроведат општи мерки: да се намали количината на течност пред спиење, да се избегнува храна богата со калциум и натриум навечер (да не се поттикнува диурезата), да се избегнуваат надразнувачи (цитрус, чоколадо, какао и кофеин) навечер и задолжително уринирање пред спиење.

Кај деца со слаб одговор на терапијата, може да се испроба комбинација на дезмопресин и енуреза со алармен апарат, и кај деца со ниска функција на мочниот меур и сомневање за ноќна хиперреактивност на детрузор, комбиниран третман со дезмопресин и антихолинергици.

Автор: Ива Палчиќ, спец. педијатар, специјалист по детска нефрологија
Извор