Епилепсијата, а со тоа и епилепсијата кај децата, е хронично заболување на мозокот. Тоа е предизвикано од многу фактори, означени со повторување на епилептични напади и во некои случаи промени во ЕЕГ (електроенцефалограм, слика на мозочните бранови).

Повторувањето на нападите е една од најважните карактеристики на епилепсијата. Еден напад не може веднаш да се карактеризира како епилепсија, иако може да се започне со третман и да се воведе терапија.

Постојат повеќе од 40 видa епилепсија кои се разликуваат по причините, возраста, симптомите, третманот и прогнозата.

Инциденцата на оваа болест кај општата популација е помеѓу 0,5 и 1 отсто, додека кај децата е дури двојно поголема.

Епилепсија – причини

Основата на сите епилепсии, вклучувајќи ја и епилепсијата кај децата, е пароксизмална церебрална дисаритмија, односно ненадејни и минливи, синхрони електрични изливи од група неврони, мозочни клетки.Овие биоелектрични празнења може да се појават во различни области на мозокот и да се шират на различни начини. Според самата причина, видовите епилепсија се поделени во три групи:

– идиопатска епилепсија (примарна, наследна) – голема група на епилепсии во кои рутинските клинички, радиолошки или биохемиски испитувања не можат да утврдат јасна и недвосмислена примарна причина, освен можна наследна поврзаност;
– симптоматска епилепсија (секундарна, органска, стекната) – епилепсија во која одредени органски оштетувања или болести на мозокот се причина за напади, причина за епилепсија може да биде траума на главата (главоболка и епилепсија), развојни тумори, нарушувања на церебралниот кортекс, лезии кои заземаат простор во мозокот, васкуларни нарушувања, туберозна склероза, лупус;
– криптогена епилепсија (скриена) – епилепсии за кои се верува дека имаат органска причина, но не се идентификувани или откриени со претходни тестови.

Покрај основната причина, постојат голем број познати и непознати дневни провоцирачки фактори кои можат да предизвикаат напади:

– спиење
– непроспиени ноќи
– силни светла
– длабоко дишење
– покачена температура
– вид на исхрана
– опстипација
– напнатост или опуштеност
– емоционални промени (стрес и епилепсија)
– напори
– метаболички нарушувања
– изложување на сонце.

Симптоми на епилепсија

Во секојдневниот живот и практика на лекарите, епилепсиите почесто се делат според нивните други карактеристики, а тоа е – дали избувнувањето било ограничено на одредена област на мозокот или се проширило на двете хемисфери на мозокот.

Затоа, правиме разлика помеѓу фокални и генерализирани напади.

Фокални напади – фокалните (фокални) епилептични напади потекнуваат од мрежа на неврони во само една церебрална хемисфера и често се поврзани со веќе постојна структурна болест. Најчести се:

Фокална епилепсија без губење на свеста – порано наречена едноставна фокална епилепсија, кај која нема нарушување на свеста, со присуство на фокални или локални моторни, сензорни, автономни или психолошки симптоми, без симптоми по нападот (лесна епилепсија).

Фокална епилепсија со губење на свеста – порано наречена комплексна фокална епилепсија, во која се јавува губење на свеста, најчесто на почетокот од нападот, најчесто потекнува од темпоралниот лобус со конфузија по нападот.

Фокална епилепсија која се развива во билатерален конвулзивен напад – порано наречен секундарно генерализиран, две третини од пациентите доживуваат електричен дисбаланс кој започнал на една хемисфера и се проширил на друга хемисфера.

Симптомите на фокалната епилепсија зависат единствено од тоа кој лобус е засегнат од невронскиот излив. Доколку е засегнат:

Окципиталниот лобус – вообичаени симптоми како што се визуелни феномени (точки, линии, трепкања).

Париеталниот лобус – сензорни нарушувања како што се пецкање, вкочанетост и ретко се јавуваат болки.

Фронталниот лобус – моторни симптоми како што се движења при веслање, марширање, неможност за зборување, можни се и промени во однесувањето и Тодова парализа (минливо невролошко нарушување во форма на пецкање и вкочанетост на телото).

Темпоралниот лобус – движења на автоматизми (затворање усни, џвакање, голтање) или мрморење, повлекување, покрај неможноста за зборување, дежа ви, емоционален немир како паника и гнев, благи психички нарушувања.

Епилептични напади кај деца

Генерализирани напади

Генерализираните епилептични напади започнуваат во одреден момент во мозокот и брзо се шират вклучувајќи мрежи на неврони во двете хемисфери на мозокот. Ова доведува до појава на електрични изливи кои не можат да се поврзат само со една церебрална хемисфера. Најважни се:

Отсутна епилепсија – обично трае околу 10 секунди со краткотрајно губење на свеста кога има прекин на активностите што личноста ги правела дотогаш, без разлика дали се работи за говор, пишување, главата може да опадне, очните јаболка се поместуваат нагоре, родителите често ги носат децата на преглед затоа што на училиште не одговараат на повиците и се загледуваат во таблата.

Тонично-клонична епилепсија, кај која доаѓа до губење на свеста со мускулни грчеви во две фази, во првата клонична се вкочанети, а во втората има контракции или грчеви, може да се јави со пена во устата, отежнато дишење, цијаноза, гризење на јазикот и неконтролирано мокрење.

Миоклонична епилепсија (јувенилна миоклонична епилепсија) – ненадејно грчење на екстремитетите, лицето или торзото, паѓање на подот (прогресивна миоклонична епилепсија).

Атонична епилепсија – доаѓа до ненадејно губење на мускулниот тонус што речиси сигурно води до пад, без губење на свеста.

Епилепсија кај деца

Епилептичните напади кај децата, исто така, варираат во зависност од причините за епилептичните напади. Исто така, симптомите на епилепсија кај децата се разликуваат.

Бенигна фокална епилепсија на темпоралниот лобус (Роландска епилепсија)

Најчеста епилепсија кај децата (25-30 отсто од сите деца со епилепсија) се јавува околу училишна возраст до пубертетот. Генетската подлога стои во заднина.

Нападите најчесто се јавуваат пред будењето (епилепсија во сон), по непроспиена ноќ. Се јавуваат моторни и сензорни појави околу лицето (ноќна епилепсија – симптоми). Може да биде секундарно и генерализирано.

Оваа епилепсија кај децата успешно се лекува до пубертетот кога ќе помине сама од себе.

Вестов синдром

Епилептичен синдром во детството (епилепсија кај доенчиња), обично по 4 месеци. Се карактеризира со инфантилни грчеви, психомоторно заостанување и ЕЕГ хипсаритмија (висока аритмија).

Епи-нападот започнува со грчеви кои ги зафаќаат и рацете и нозете, а потоа и главата. Нападите се јавуваат во интервали од 5 до 10 секунди. Може да бидат придружени со врескање, превртување на очите, црвенило на лицето.

Појавата на напади често го запира понатамошниот психомоторен развој. Оваа епилепсија кај децата може да напредува до Ленокс синдром. Третманот е можен, но со ограничен успех.

Ленокс-Гастоов синдром

Како и Вестовиот синдром, се јавува од генетски и органски причини. Оваа епилепсија кај децата започнува во предучилишна возраст, најчесто на возраст од 3 до 5 години.

Некои пациенти со Вестов синдром се префрлаат на Ленокс синдромот, која покажува миоклонизми, отсутна епилепсија, атонични напади и епилепсија и фокални напади.

Тоа е придружено со психомоторно заостанување. Третманот е со ограничен успех.

Дијагноза на епилепсија

Што е епилепсија? Епилепсијата се дијагностицира само откако ќе се доживеат два одделни напади. Неопходно е искрено да се одговори на сите прашања во врска со симптомите и заболувањата што се појавиле со нападот бидејќи тоа може да помогне во поставувањето правилна дијагноза.

Покрај тестовите на крвта за да се исклучат други причини за напади, неврологот сигурно ќе побара наод за ЕЕГ кај епилепсија. Тоа е неинвазивно скенирање кое ги регистрира мозочните бранови. Доколку се случи напад, тие ќе се регистрираат со појава на абнормални бранови на наодот.

Покрај ЕЕГ, можно е да се изведат и некои од радиолошките техники кои ги прикажуваат мозокот и черепот, како што се КТ или МРИ на мозокот според протоколот за епилепсија (магнетна резонанса) за да се прикаже состојбата на мозокот.

Може ли да се излекува епилепсијата?

Не постои лек за епилепсија во вистинска смисла на зборот, но постојат голем број антиепилептични лекови и процедури кои можат да помогнат во ублажување на симптомите на оваа хронична болест.

Основата на терапијата се лекови за епилепсија – антиепилептици кои имаат цел да ја намалат невронската активност во мозокот што предизвикува епилептични напади.

Ова се постигнува со лекови од старите (барбитурати, фенитоин, карбамазепин) и нови (прегабалин, топирамат, леветирацетам, габапентин) генерации. Вака се лекува епилепсијата кај децата.

Третман на епилепсија

Најдобриот лек

Правилниот лек за избор зависи од видот на епилепсијата и од тоа колку години има детето. Секогаш постои тенденција да се лекува само со еден лек, но во одредени ситуации потребно е да се земат два лека за лекување на епилепсија.

Третманот на епилепсија секогаш трае минимум 1-2 години, а може да трае цел живот.

Доколку нема нови напади, можно е да се намали дозата на минимум потребен за да се запрат нападите. Во никој случај не треба наеднаш да престанете да го земате лекот бидејќи тоа може да доведе до нови напади.

Доколку терапијата со лекови не е успешна, може да се земе предвид кетогена диета која ослободува одредени супстанции кои ги намалуваат нападите, стимулација на вагусниот нерв или хируршки опции (хирургија на епилепсија).

Со соодветна терапија, избегнување провоцирачки фактори и редовни прегледи од невропедијатар, 70 отсто од епилепсиите може успешно да се лекуваат.

Автор: д-р Хрвоје Пиноза

Извор