Емпатијата не може да се учи во рамките на еден предмет на училиште. Емпатијата се учи, се усвојува, се практикува во рамките на секојдневните активности и во односите со другите.

Емпатијата мора да постои во училиште, но во рамките на сите предмети, одмори, на екскурзии, на интернет, во воннаставните активности, во соседството, на игралиштето… и во секој меѓучовечки однос. Емпатијата се заснова на самољубие и разбирање на сопствените емоции. Лесно се развива кога детето е сакано, прифатено и поддржано со сите негови емоции, но… што ако не е?

Задачата на сите нас е да ги видиме, препознаеме и да бидеме тука за оние деца на кои им недостигаат семиња и корени за развој на емпатија. Емпатијата е способност да се ставите во ситуација на друга личност. На когнитивно ниво тоа значи да се разбере другата личност, ситуацијата во која се наоѓа личноста и да се препознаат емоциите на другиот.

Емоционалната емпатија подразбира дека ја чувствуваме другата личност, дека емоциите на другите влијаат и врз нашите емоции.

Сочувствувањето со некого значи: „те гледам, те чувствувам и тука сум за тебе“.

Коренот што родителите го всадуваат кај децата е важен за развојот на емпатијата. За да можеме да се ставиме во туѓи чевли, да ги разбереме чувствата на другите, важно е прво да научиме да се разбираме себеси и сопствените чувства. Односот со другите зависи од нашиот поглед кон себеси и светот околу нас, усвоен во раното детство. Кој сум јас и каков сум, а кои се и какви се другите?

Фаза на егоцентризам

Додека детето не тргне на училиште, не е доволно зрело да го гледа светот од туѓа перспектива.

Фазата на егоцентризам ги наведува децата да поврзат сè околу нив, со себе. На пример, кога родителите се расправаат, детето сфаќа дека тоа е причината за расправијата и проблемот што се појавил. Во оваа фаза не можеме да очекуваме децата да ги разберат другите надвор од себе, но токму во оваа рана фаза ги создаваме основите за понатамошен развој на емпатијата. Раните трауми, злоупотребата или занемарувањето на потребите на детето оставаат долгорочни последици кои подоцна тешко се поправаат.

„Ако јас не сум во ред, моите емоции не се важни, па дури и се казнуваат, тогаш другите луѓе не заслужуваат да им го дадам она што никогаш не ми било дадено мене. Со тоа што ги казнувам другите, се казнувам и себеси, односно делот од мене кој луѓето го казнија“.

За жал, детето на кое не му е дадена основа за управување со емоциите, со своето однесување ги наведува своите врсници и другите луѓе околу него да продолжат да го казнуваат. Така, децата со нарушувања во однесувањето сè уште се казнети, изолирани, осудени и запоставени во училишниот систем. На нивните емоции се реагира само кога ќе направат нешто што не е во ред. За запоставените деца, казната е подобра од болката што ја причинува празнината.

Да, училиштето е важно за развивање на емпатијата. Важни се и врсниците, медиумите, соседите, општеството, интернетот. Сè е важно! Особено за развој на когнитивната емпатија – кога учиме да ги гледаме и разбираме другите.

Но, посебен предизвик е развојот на емоционалната емпатија, сочувството во односот на другите. За да развиеме емоционална емпатија, треба да бидеме чувствителни кон другите и во контакт со нашите емоционални одговори. Правилата на однесување се учат во училиште и во околината, а емпатијата се стекнува во раното детство и со учење по модел, но пред сѐ се заснова на љубовта кон себе.

Ниту една лекција за емпатија нема да биде доволна ако детето не се сака себеси.

Она што можеме да го направиме е да го видиме тоа дете. Да го видиме со нашето срце. Со помош на експерти и заедницата, да се трудиме да ја пополниме празнината во детската душа.

И сите да работиме заедно за да поттикнеме средина која ќе дава поддршка за сите деца.

Извор