Поимот време, заедно со поимите простор, промена, причина, број, судбина, надеж и така натаму, како поими и облици за перцепција на она што е околу нас, претставува една од основните категории на културата без кои таа е невозможна. Времето како универзална категорија е присутно во секоја етапа од човековата историја.

Доживувањето на времето како еден вид просторна рамка е разградено и доживеано само парцијално, па детето кон нив и така се однесува. Постои тесна поврзаност помеѓу развојот на поимот за простор, време и објект. Во првите месеци од животот предметите не постојат, независно од акцијата која детето на нив ја изведува. Постои одредена временска рамка на која детето реагира за храна и спиење.

Во првите две години од животот сознајната активност се развива во согласност со телесните активности на детето. Во тоа време постои егоцентрична врска помеѓу секоја шема на акција и објектот кој со таа акција се асимилира. Дури кога шемите ќе станат побројни и кога помеѓу нив ќе се воспостават внатрешни структурни врски, детето почнува да разликува и да добива сознанија за себе и за другите околу себе, односно да донесува заклучоци поврзани со временските, просторните и причинските односи помеѓу објектите. За да бидеме свесни за поимот време, мора да се доживее чувството на траење.

Чувството на траење се доживува кога сегашната ситуација ја поврзуваме или со минатото доживување или со нашите идни очекувања и желби. Кога малите деца плачат за јадење, тие го имаат своето прво чувство на траење, но тоа чувство е изолирано. Првата интуиција на времетраење се јавува како интервал помеѓу детето и исполнувањето на неговата желба. Следниот чекор за појава на поимот на време е ритамот. Тоа определува долго или кратко траење на некоја определена активност. Кај децата со попреченост кои имаат оштетување на поголем или помал дел од централниот нервен систем, настанува интоксикација или психотичен процес при што се разградуваат сите активности кои се погоре споменати и се губи континуитетот на сопствениот развој. Поради ова,  целиот овој проблем за перцепција на време, како одлика на реалноста, е оскуден и недоволно развиен.

Вежби за доживување и забележување на времето како поим

Вежбите за ориентација во време имаат задача преку движењата, ритамот и активноста на телото, поединечно или во група, да потпомогнат за откривање на квалитетот на време, димензијата на траење на времето, должината, пријатноста или непријатноста на времетраењето, редоследот или наизменичноста на настани. Децата помали од десет години треба да ги откриваат сите сегменти на сегашноста, а адолесцентите би требало да препознаваат минат или иден настан кој е поврзан со некое нивно искуство.

Вежби за испитување на поимот траење на време – Детето го прашуваме: Што трае подолго, летниот распуст или учебната година? Или што трае подолго, одморот или часот?

Вежби за испитување на ритамот на времето – Даваме одреден ритам, удираме со рака по маса и бараме од детето да го направи истото, подоцна го забрзуваме ритамот, а потоа му даваме налог на детето да го направи истото побрзо од она што му е покажано. Детето треба да ја опише разликата во ритамот.

За да се даде приказ на истовременоста, се поставува прашања од типот: Додека ние овде разговараме, што се случува во твојата куќа или на училиште?

Редоследот на настани може да се проследи преку следниве прашања: Кога утрово стана од спиење, што направи? Сега наброј ми што сѐ направи откако се разбуди до овој момент?

Вклученоста во времето ја вежбаме преку прашања: Колку долго ние овде разговараме?

Внесете во активностите часовник со песок – тие доаѓаат во различни големини и времетраење како 1 минута, 3 минути и 5 минути. Овие можат да бидат одлични за користење за брзи задачи како што се четкање заби, облекување палто или ставање нешто настрана. Кога песокот ќе се спушти на другата страна, времето истекува.

Визуелни распореди – Визуелниот распоред е одличен начин да се прикаже текот на времето во текот на денот. Кога ќе помине некоја задача/активност, извадете го распоредот и ставете го на хамер, сигнализирајќи дека времето поминало и задачата е завршена.

Учете ги временските рамки преку игра и приказни – пред, потоа, следно, подоцна, до. Научете вчера, денес и утре во одредени временски периоди. Научете го минатото, сегашноста и иднината за да научите пошироки концепти за времето. Научете ја низата денови и месеци.

Дајте му на детето задача да ги брои своите чекори (броење во чекори од една секунда). Дајте јасни инструкции како 60 чекори, 1 минута и слично.

Поставете аларм за потсетници да правите работи во одредено време.

Играјте игра – нека процени лицето колку време ќе биде потребно за да се изврши некоја задача, а потоа време за да види колку време всушност е потребно.

Создајте време во насоки и распореди. На пример, ако времето за капење е во 20:00 часот, дваесет минути пред тоа кажете: „Времето за капење е за 20 минути“. Потоа можете да поставите тајмер за 20 минути за да се прикаже овој временски период.

Користете забавни активности за да научите речник специфичен за времето – Печењето торта е толку забавна активност за да се научи вокабуларот поврзан со времето и изразите како: погрижете се да ги изматите јајцата пред…., сега кога имаме…, потоа, сега чекаме 20 минути за да се испечат мафините итн. процесот на печење може да се користи како конкретен пример за да го научиме детето да прави редослед, дека времето минува и дека можеме да го измериме. Други забавни активности вклучуваат изградба на замок од песок, уметнички и занаетчиски активности, перење алишта во машина за перење итн.

Користете видеа, книги и приказни за да ги научите секвенциите – Овие книги и приказни треба да имаат јасен почеток, средина и крај за да му олеснат на вашето дете да го разбере концептот на време. Многу би било корисно да се користи вокабулар како што се: пред, потоа, потоа, прво, конечно, само тогаш итн.

Сортирање по ден и ноќ – Сакаме да започнеме со оваа лесна активност за сортирање бидејќи на децата им е лесно да разликуваат светло и темно. Во оваа вежба детето треба да подреди 24 активности во две категории (дење и ноќе). Пожелно е да започне со подредување само 4 (очигледни) ставки, на почетокот, а потоа вежбата да биде прогресивно попредизвикувачка бидејќи детето разбира што се очекува од него. Ставете активности кои ги правиме преку ден и преку ноќ. Истото може да го направите и со летни активности, зимски или подредување по сезона.

Секое ново доживување во времето реорганизира рани доживувања на личноста. Така го остваруваме доживувањето на континуитетот на сопственото битие и доживувањето на неговиот интегритет во текот на развојот. Секоја активност од човекот, говорот, прашувањето, читањето, мануелната и интелектуалната работа се заснова на временски распоред. Поставувајте прашања за секоја акција, направете детето да забележува што прави, како го прави тоа и колку долго го прави тоа, што другите прават додека тоа го прави тоа. Зборувајте за сѐ, за секој поминат ден, за секоја помината активност, за месецот, датумот и слично. Сѐ додека сѐ забележува свесно, ќе се постигне успех.