Детскиот психијатар Артур Корнхабер идентификувал 11 улоги кои ги играат бабите и дедовците во семејството. Овие улоги се: предок, пријател, херој, историчар, ментор, воспитувач, пример, духовен водич, ученик, учител и волшебник.

Чинија со излупени јаболка на масата.

Ова е првата слика што 19-годишната Мина Васиќ ја гледа пред очи кога ќе помисли на својата баба. Тука има и малку симболика – порано ѝ помагала да јаде овошје без кора, а денес ја поддржува во други предизвици, секогаш со многу љубов и прегратки.

-Кога бев мала, мојата баба беше најсилниот лик за мене, а денес е суперхерој. Никогаш ништо не ѝ беше тешко, таа секогаш беше тука за мене и сè уште е – изјавила таа.

Бабите и дедовците не се само предци, херои или воспитувачи, иако можат да бидат во сите овие улоги, туку понекогаш се и пријатели, херои, историчари, примери, духовни водичи, ученици, учители и волшебници, вели детскиот психијатар Артур Корнхабер, кој со години ги истражувал односите меѓу бабите и дедовците и внуците.

И покрај тоа што веќе не е мала, Мина сепак е среќна секогаш кога оди кај баба си. Оваа студентка од Ниш се подготвувала за првиот испит токму во нејзиниот стан.

-Имам голема доверба во неа. Постојано разговараме и таа е како мојата најдобра другарка, само малку постара – рекла Мина.

Се сеќава на нивните заеднички излети во парк или кога витката црвенокоса насмеана баба ја носела на прошетка со автобусот што патувал низ градот. Заедно оделе и во театар, на концерти и натпревари. Највредната лекција што ѝ ја одржала е да сака безусловно, а не само да изговара „те сакам“.

-Ова се малите нешта што некој ги прави за да ти го разубави денот, кога ќе се сети на нешто што го сакаш – сето тоа го прави мојата баба – додала Мина.

-Не е невообичаено родителите на нашите родители да остават вечна трага во нашите срца. Бабите и дедовците го поттикнуваат развојот на децата на различни начини, но најмногу со безгрижна љубов и внимание – вели Весна Јањевиќ Поповиќ, долгогодишен детски психолог.

-Тие немаат родителска одговорност, ниту паника што се јавува кај младите родители и затоа сакаат да им угодат на внуците и да им го направат времето со нив што е можно поинтересно – објаснува таа.

„Дедо, царе“

Токму таква улога во животот на Никола Стојановиќ имал и неговиот дедо Јован. Сите живееле во еден стан, а составен дел од неговиот живот биле неговите баба и дедо.

-Ако мама и тато кажат не, а тој рече да, тоа ми беше доволно и понекогаш можев да го злоупотребам тоа. Подоцна сфатив дека тоа не е добро решение бидејќи на некој начин се поништуваше авторитетот на моите родители, но во тој момент, кога си дете, единственото нешто на што мислиш е да имаш дозвола и си мислиш : „Тоа, дедо, царе“ – се потсетил 31-годишниот Стојановиќ.

Дедо Јован бил војник, пилот во пензија, што се одразило во неговиот говор и одење. Тој израснал на село. Кога се пензионирал, поминувал часови во лозје и малата градина околу двокатната куќа. Таа љубов им ја пренел на своите внуци. Никола со него го засакал и „Партизан“.

-Првите натпревари ги гледав со него, под негово влијание почнав да спортувам. Тој беше главната поддршка, некој кој секогаш беше тука и сакаше да помогне – рекол тој.

Вели дека дедо му знаел да чува тајни и можел да му каже како стојат работите, а за возврат да добие совет без осудување. Денес Никола е татко на двегодишно момче, но нема дилема дека бабата и дедото се третиот родител.

-За сè што мајката и таткото не можат да стигнат, бабите и дедовците се тука – рекол Никола.

Душица Савковиќ пред 16 години станал „трет“ родител, а се сеќава како растела со баба ѝ во средината на минатиот век.

-Мајкица, како што ја викавме, беше личноста која најмногу ја сакав. Имаше 14 внуци и се трудеше никого да не запоставува – изјавила 73-годишната жена.

Гласот благо ѝ затреперува при споменувањето на името на баба ѝ. Иако во младоста била срамежлива, можела да ѝ се довери на баба ѝ за она што ја мачело и знаела дека ќе ја сослуша и разбере. Ги впивала нејзините зборови, кои денес им ги повторува на сопствените внуци.

-Никогаш не оставајте ја вашата облека наопаку, ништо во животот не треба да биде наопаку, дури ни ракав – тоа ми остана во сеќавање, иако не ги разбрав веднаш нејзините зборови, но денес, на оваа возраст, знам дека мислеше колку е важно да ги исправа и измазнува работите и проблемите – додава Савковиќ.

Весна Јањевиќ-Поповиќ наведува дека многу антрополошки студии укажуваат на значајната улога на бабите и дедовците, уште од периодот кога луѓето живееле во пештери.

-Тие и тогаш биле дополнителен извор на поддршка, што значително го подобрило здравјето на децата. Човечкиот вид напредуваше благодарение на бабите – го цитирала Поповиќ заклучокот од антрополошкиот труд.

Многу истражувања покажуваат дека децата што поминуваат време со своите баби и дедовци се помалку склони кон депресија и анксиозност. Со нив подобро разбираат кои се и кои се нивните родители.

Овој однос е ефективен и во друга насока. Студијата на Британската национална здравствена служба покажува дека бабите што се грижеле за своите внуци еднаш неделно имале намален ризик од Алцхајмерова болест. Сепак, модерниот начин на живот влијаел и врз оваа врска. Сè повеќе баби и дедовци се пензионираат подоцна, а времето што го поминуваат со внуците е значително помалку, во споредба со претходните генерации.

Многу парови повеќе не живеат во градовите каде што живеат нивните родители, па ги посетуваат своите баба и дедо за време на празниците.

-Некогаш тоа го нарекуваме осамено растење, но сега е такво време – заклучува психологот Поповиќ.

Извор