Како да го добиеме тоа скапоцено чувство на вредност?
Десетгодишната Сара се вратила од училиште возбудена и ѝ рекла на мајка си дека попладнето ќе оди кај Исидора да си игра. Исидора е една од најпопуларните девојки во класот, а Сара често ѝ раскажува на мајка си за неа.

-Убаво, те покани кај неа? – прашува мајката.

-Па… Лена и Милица одат кај неа, па прашав дали може и јас да дојдам, а таа ми рече дека може.

На мајката не ѝ било баш добро што нејзината ќерка сама се „поканила“ на гости и што ќе биде во друштво што не ја „сака“, но не знаела што да каже, а да не го расипе ентузијазмот на нејзината ќерка. Сепак, попладнето поминало, Исидора не се јавила како што се договориле, а расположението на Сара полека избледнело. На крајот ѝ ѕвонела на мобилен на Исидора, но таа не одговорила. И така уште два пати. Потоа Сара се вклучила на „Инстаграм“ и таму имала што да види: Исидора ставила селфи со Лена и Милица, фарбајќи им ги ноктите и средувајќи им ја косата. Сара многу сакала да биде со нив! Истрчала кај мајка си да ѝ каже дека тргнува накај Исидора.

-Што е, се слушнавте?

-Не ми се јавува на телефон, но на „Инстаграм“ видов дека е дома. Знам каде живее…

-Сараааа! – мајката се налутила.

-Како мислиш да одиш таму ако таа не ти се јави прва! Сакаш да зборува дека ѝ досадуваш, дека се наметнуваш? Што ти е, дали имаш самопочит?! До кога ќе трпиш?? Нека те бараат тебе малку, а не ти постојано да бараш други!

Тоа навистина не беше денот на Сара. Отпрвин се почувствувала отфрлена и безвредна кога сфатила дека Исидора ја избегнува. И потоа се засрамила кога мајка ѝ ја прекорила за нејзиниот недостиг на самодоверба. Како да е таа виновна што Исидора не ја сака во нејзино друштво и што не знае да заземе став и да ја покаже својата гордост.

Мајката на Сара се обидува да ја натера Сара да сфати дека вреди и да почне повеќе да се почитува себеси. Постојано ѝ го кажува тоа, но безуспешно. Сара се чини сè уште податлива и нема сопствена личност. А секогаш замислуваше дека нејзиното дете ќе биде силно и гордо. Како се случи нејзината ќерка да нема самодоверба?!

Јас сум „доволна“

За почеток, дали некој може да развие самодоверба само затоа што тоа се бара и се очекува од него? И што е самодоверба во секој случај?

Да се ​​има самопочит значи да се сметаш себеси достоен за туѓата љубов и грижа, но и како некој чија љубов и грижа е достојна за другите. Ова значи дека можеме да изградиме реална слика за себе затоа што чувствуваме дека такви какви што сме – сме доволно добри за да бидеме прифатени. Не треба да замижуваме пред нашите недостатоци или да ги преувеличуваме нашите квалитети во страв дека „не сме доволни“ такви какви што сме. Не се плашиме од отфрлање и не сме гладни за потврда од другите, за да ја знаеме нашата вредност. Ги прифаќаме и пофалбите и критиките без да се срамиме – веруваме дека имаме право да се гордееме со нашите доблести, но и дека нашите мани не ја загрозуваат нашата вредност како луѓе.

И навистина, ако Сара имала здрава самодоверба, немало да реагира на одбивањето од друга девојка обидувајќи се да ја „присили“ да ѝ се допадне и да ѝ пријде. За почеток, таа отворено би ја покажала својата желба да станат пријатели и тоа од позиција на еднаквост.

Па, како би реагирала Сара на одбивањето со здрава самодоверба? Доколку нејзината пријателка учтиво ја отфрли, Сара не би се чувствувала неуспешна, бидејќи мислењето на една личност не може да ја разниша сликата што ја има за себе. Исто така, не би се лутела бидејќи не би помислила дека на сите мора да им се допаѓа. Можеби Исидора сака да има само неколку пријатели или можеби има различни интереси од Сара. Таа ќе најде друга пријателка.

А што ако Исидора ја отфрли на грд начин? Сара со самопочит сосема со право би заклучила дека Исидора се однесувала неправедно со неа и ќе може да изрази здрав гнев и да бара извинување. Нејзините постапки би биле водени од верувањето дека таа заслужува да биде препознаена како добра и дека има право на „компензација“ во форма на извинување, кога некој лошо се однесува со неа. Така, не само што не би се обидела да се зближи со Исидора која не се однесува како што треба, туку Исидора би морала да си ја врати добрата слика за себе во очите на Сара (како некој што е подготвен да ја препознае својата грешка и да ја поправи).

Како да стекнете самодоверба?

Ех, но како да го добиеме тоа скапоцено чувство на вредност и да го задржиме дури и кога другите не се однесуваат така со нас? Изгледа толку едноставно, а сепак толку недостижно…

И како поинаку, освен преку искуство. Почнувајќи од оние први, најрани години, кога родителите ни даваат безусловна љубов, топлина и грижа. За да знаеме дека сме вредни за другите такви какви што сме, со нашиот уникатен сет на особини, вештини и способности, треба да чувствуваме дека сме прифатени токму такви какви што сме. Во овој случај, парадоксално, за Сара да развие самодоверба, треба мајка ѝ да ја прифати таква каква што е, како личност со ниска самодоверба, наместо да ја осудува дека ја нема.

-Дете, дали имаш самопочит? – ова можеби е реакција на беспомошноста на загрижената мајка, но всушност ја испраќа пораката „Ти, таква, со ниска самодоверба, си неприфатлива“ и тоа предизвикува чувство на срам, вина и инфериорност кај Сара, а со тоа ја загрозува нејзината самодоверба.

Дали е тоа сè? Дали е доволно да добиеме љубов и прифаќање од најблиските за да имаме самопочит?

Не, затоа што нешто зависи и од нас.

Замислете, на пример, дека родителите на Сара биле премногу заштитнички настроени и правеле сè за неа и ја поштедиле од сите потенцијално опасни искуства. Затоа Сара е многу несигурна во многу ситуации кои се како „добар ден“ за нејзините врсници. Иако Сара не е виновна што кај неа не се развиени овие вештини, тоа е одговорност на родителите, градинката и училиштето, па таа сепак чувствува дека не е дорасната на своите врсници. Интуитивно, таа знае дека нејзините вештини не се во висина на нејзиниот потенцијал. Затоа, тешко ѝ е да го надмине чувството на инфериорност.

Или замислете дека родителите на Сара многу се плашеле од нејзините емоции. За да не плаче, не ѝ наметнале ограничувања и структура. Затоа Сара слабо ја развила способноста да се контролира. Лесно ги губи нервите и тешко го прави она што во моментот не ѝ се допаѓа. Поради тоа, иако е многу интелигентна, на училиште не успева да ги заврши задачите кои другите деца ги завршуваат со леснотија. Исто така, поради нејзината импулсивност, таа брзо се навредува и лесно се разгорува, а децата често ја избегнуваат бидејќи тоа им ја расипува играта. Повторените неуспеси ја прават несигурна и нервозна во општеството. Гледајќи ги другите деца како решаваат конфликти и ги изразуваат своите потреби без да ја изгуби контролата врз себе, Сара интуитивно чувствува дека не е на нивото на емоционални и социјални вештини на кои треба да биде за нејзината возраст.

Вештини и моќ

Затоа, покрај љубовта и прифаќањето, за самопочитта е важно и да ги исполнуваме нашите развојни задачи и да го реализираме нашиот потенцијал. Постојано да се подобруваме колку што знаеме и можеме. Ако не знаеме и не можеме да направиме ништо, нема да нè спаси фалењето од нашите родители. Или ќе страдаме од чувство на инфериорност или ќе се браниме од чувството на инфериорност со нарцизам, создавајќи лажна слика за сопствената супериорност.

Во случајот на Сара, што би можеле да направат нејзините родители за да ѝ помогнат да се зголеми самодовербата? Прво, Сара треба да се ослободи од нејзините чувства на несоодветност, несигурност и ниска самодоверба. Што значи дека родителите прво би требало да се ослободат од идејата дека Сара некако треба да почне да се почитува себеси веднаш и да прифатат дека одговорноста не е само нејзина, туку дека досега Сара не добила сѐ што ѝ треба од околината, за да може таа да ја развие таа самодоверба.

Затоа Сара треба повторно и повторно, во секојдневните ситуации во нејзиното семејство, да чувствува дека е прифатена таква каква што е и дека не е разочарување за родителите и блиските луѓе од околината. Наместо потценување или преценување, кои не го поттикнуваат развојот, таа треба да добие реални повратни информации од родителите за себе, за тоа колку добро прави нешто и за тоа како би можела подобро да го направи истото. Но, тоа да се примени со топлина и поддршка, за да чувствува дека родителите секогаш навиваат за неа и дека не мора да биде најдобра, најубава и најпаметна за да им биде вредна. Дека таа е во секоја варијанта – награда и драгоцена работа за нејзините најблиски.

Но, освен тоа, ѝ треба и активно охрабрување да ги развива своите емоционални и социјални вештини чекор по чекор. Затоа е важно Сара да има добра комуникација со нејзините родители, тие да се подготвени да ја слушаат, да ја разберат, за да може да им дојде со проблемите што сака да ги реши и тие да добијат доволно информации, за да ѝ помогнат на вистински начин.

И ако родителите знаеле да постават граници во текот на нејзиното детство и ѝ овозможиле на Сара да научи да ги контролира своите импулси, да толерира непријатни чувства и да го одложи исполнувањето на нејзините желби – таа ќе имала доволно самоконтрола да го стори тоа и ќе се спротивставела на силната желба да ѝ се јави на Исидора.

Сето ова, се разбира, не може да се случи преку ноќ. Но, со трпението и упорноста на родителите и нивната подготвеност да се променат, да научат подобро да се поврзат со нивната ќерка и да ѝ помогнат да стекне нови вештини и способности – љубов и почит кон себе, заедно со неизбежните подеми и падови на патот, со текот на времето сè ќе стане посилно.

Автор: Јована Папан

Извор