Како при тргнувањето на детето на училиште, така и за време на учебната година, многу теми можат да ни паднат на ум: Дали слуша на час? Дали разбира сè? Како се вклопува во групата? Како комуницира со пријателите? Дали се залага за себе? Дали знае што е дозволено, а што е забрането? Прашањата едноставно се нижат.

За многу теми и предизвици со кои се среќава детето во училиште, можеме заедно да се подготвиме преку разговор за секојдневните ситуации во кои се наоѓаме. Една од нив е справувањето на детето во заедницата и односот кон разликите.

Ставовите што детето ги развило за другите и нивните карактеристики, но и за тоа како да се однесува со другите откако ќе препознае некои од тие карактеристики, често можеме да ги претпоставиме. Сепак, ставовите на детето често не се идентични со нашите. На пример, дури и ако јасно знаеме какви се нашите ставови, како се однесуваме пред детето и каков пример му даваме, тоа може да мисли нешто сосема друго. Прво, затоа што самостојно толкува некои наши реакции или коментари, а тоа не сме го проследиле со разговор и разјаснување на ситуацијата која можеби била збунувачка за детето. Второ, бидејќи детето се дружи и надвор од семејството и надвор од нашето „видно поле“, размислува и усвојува различни мислења, реакции и вредности. И тоа е нормално. Тоа се случува на телевизија и на интернет, со врсниците во градинка, училиште, парк и на воннаставните активности, на улица и во продавница.

Обичен разговор

На пример, забележуваме дека детето избегнува да се дружи со нов ученик кој не го зборува целосно јазикот што е вообичаен во нашата средина. Тој комуницира и разбира, но неговиот мајчин јазик е некој друг. Или, на пример, се изненадуваме кога ќе видиме како му се потсмева на друго дете поради изгледот или облеката што ја носи. Наместо да го поставиме детето пред нас и да му одржиме предавање за почитувањето на различностите, на оваа тема можеме да пристапиме со коментирање на некои околности или ситуации со кои се среќаваме секој ден: во продавница, на работа, на интернет или телевизија. Важно е детето да разбере дека членовите на заедницата може да се разликуваат по националност и етничка припадност, религија, култура или јазик, родов идентитет и сексуална ориентација, брачен статус, имотна или здравствена состојба, изглед и слично. Дури и нашето дете може да биде член на заедница која е различна или може да биде во контакт со други членови кои се малку различни од повеќето.

Снимање на состојбата

Откако ќе ја отворите темата преку личен пример и ќе извлечете корисни и интересни приказни од секојдневните ситуации, важно е да го поддржите детето за да каже како го разбира сето тоа. Ова ќе ни овозможи да ја „снимиме ситуацијата“ и можеби да научиме нешто од детето што не сме го знаеле. Перспективата на детето ќе ни покаже што слушнало и видело од нас, научило по модел или со забележување како се однесуваат неговите врсници или други возрасни. Само откако ќе го слушнеме гледиштето на детето, можеме постепено да го водиме во насока на прифаќање на различностите.

Интервенција

Прифаќањето на различноста ни овозможува да живееме во заедница во која сите луѓе, без разлика на нивната различност, ги остваруваат своите човекови права. Можеби ќе бидеме изненадени од перспективата на детето за, на пример, малцинските групи или врсниците со попреченост. Може да нѐ порази затоа што знаеме колку сме труделе да го натераме детето да слушне од нас дека разликите се добри. Потоа треба да направиме блага интервенција. Потоа доаѓа објаснувањето. Во овој наш пример би можеле да му покажеме на детето што можат сите деца со попреченост, каде можат да учествуваат и како можат да бидат дел од група. Прво да ги посочиме можностите. Тогаш би можеле да ги погледнеме оние (најчесто малку) работи што овие деца не се способни да ги направат.

Децата учат толеранција од нас

Иако знаеме (од примерот во текстот, но и од искуство) дека децата можат да „соберат“ различни вредности и ставови од популарната култура и преку интеракции со врсниците и другите возрасни, сепак, најважно и трајно е она што го учат од своите родители. Важни се реакциите на родителите во конфузни ситуации, важно е што велат родителите пред детето за другите луѓе, важно е да се поддржи препознавањето на сличностите, па дури потоа разликата меѓу луѓето. Тоа е нешто што детето ќе го памети. Суштината на толеранцијата е почитувањето на различностите и свесноста за неа, т.е. прифаќање и почитување на различни ставови, мислења и начини на живот. Од таа перспектива, детето подоцна може да изгради зрелост за да изгради солидарност, емпатија и одбивност кон дискриминација и насилство. На тој начин ќе се развие во социјално и емотивно зрела личност, самоуверена и убедена во своите вредности.

Автор: Тамара Костиќ

Извор