Дали знаевте дека начинот на кој му се обраќаме на детето е еден од предусловите за негово успешно школување?

Истражувањата покажаа дека децата од побогатите семејства се поуспешни на училиште и имаат подобри резултати на тестовите од децата од посиромашните семејства. Ова не е изненадувачки податок ако се земе предвид дека побогатите семејства имаат пристап до поквалитетно образование. Изненадувачки, од друга страна, е фактот што научниците откриле дека голем дел од подобрите училишни резултати на децата се изложени на поопширен и позначаен јазик уште од рана возраст.

Каква врска има развојот на јазикот со училишниот успех? Станува збор за кажувањето на вистинските зборови и реченици, дијалози кои родителите ги водат со своите деца. За да не продолжиме предолго, ви нудиме примери како изгледаат дијалозите кои се предиспозиција за поголем успех.

Лажна надеж во квантитет

Научниците долго време веруваа дека обемот на јазичната рамка (бројот на зборови) на кои се изложени децата е фактор кој го диктира развојот на јазичните вештини. На почетокот на дваесеттиот век беше спроведена студија на помал примерок од деца со цел да се потврди претпоставката дека децата во побогатите домаќинства се изложени на повеќе зборови отколку децата што растат во посиромашните домаќинства. Студијата наречена „Јазот од 30 милиони зборови“ покажа дека децата од побогатите домаќинства слушаат дури 30 милиони зборови повеќе од оние во посиромашните. Според тоа, се сметало дека оваа разлика во бројот на зборови го ограничува вокабуларот на овие деца, што може да го попречи нивниот успех на училиште. Сепак, тоа не е причината. Опсежните истражувања покажаа дека типот на јазикот и начинот на комуникација во рана возраст, кога се формираат виталните мозочни структури и се развиваат когнитивните функции, влијаат врз усвојувањето на јазикот и севкупниот развој.

Важно е како зборувате

Проценувајќи ги поголемите групи деца и елиминирајќи ја расната пристрасност од студијата (два главни проблеми во студијата), истражувачите откриле дека видовите разговори што родителите ги водат со своите деца може уредно да се поделат на социо-економски групи. Истражувањето започнато во 2017 година на Универзитетот МИТ покажало дека побогатите родители почесто разговараат со своите деца и имаат позначајни разговори. Разговорите го стимулираат развојот на јазикот и значително го стимулираат. Ова е докажано со користење на МРИ-скенер. Активноста на регионите во мозокот била следена додека децата на возраст од четири, пет и шест години слушале приказни пред спиење. Колку повеќе бил интерактивен разговорот помеѓу детето и личноста што ја раскажува приказната, толку повеќе активност и стимулација покажувале регионите.

Научниците од Универзитетот МИТ ја нагласуваат важноста на разговорот со децата – тоа е нешто на кое родителите можат да се посветат, без разлика на социо-економскиот статус. Разговорот ги охрабрува децата, ги стимулира повеќе од само кажување комплицирани зборови.

Други истражувања покажале како зачестеноста и контекстот на родителската интеракција со децата влијаат врз развојот на нивните когнитивни и јазични вештини. Било анализирано како родителите од различни социо-економски групи одговараат на прашањата на нивните деца од предучилишна возраст и како овие објаснувања влијаат врз когнитивните способности на децата.

Зошто механичкиот јазик води до успех – моќта е во објаснувањето

Во најновото, сè уште тековно истражување научниците собрале деца на возраст од три до пет години од домаќинства со низок и среден социо-економски статус, заедно со нивните родители. Им биле дадени сетови со играчки приспособени за деца со цел да се поттикнат љубопитноста и вештините за решавање проблеми. Со поврзување на сите делови, светнувала светилка. Се разбира, децата имале многу прашања до нивните родители за оваа чудна нова тема. За целите на студијата, биле оценети одговорите на родителите на прашања од типот „Како функционира прекинувачот?“

Немало големи разлики во прашањата што ги поставувале децата, сите деца барале информации и поставувале спонтани прашања. Но, имаше разлики во одговорите на родителите. Имено, родителите од домаќинствата со повисоки примања користеле т.н. „механички јазик“, додека оние од сиромашните не користеле. Механичкиот јазик дава детални одговори со објаснување кое има цел детето навистина да разбере како функционира нешто.

На пример, одговорот на прашањето „Како работи прекинувачот?“ на механички јазик би гласел: „Прекинувачот е поврзан на колото. Сега прекинувачот е подигнат, што значи дека напојувањето е вклучено и кога ќе го спуштиме, го затвораме и го прекинуваме напојувањето“. Едноставно, немеханичко објаснување би било – „Склопот служи за вклучување и исклучување.“

Освен тоа, овие родители користат и нециркуларни одговори. Циркуларните одговори едноставно повторуваат информации од оригиналното прашање без додавање нови информации.

Пример: Ако детето праша каде отиде тато, циркуларниот одговор би можел да биде: „Тато излезе“ – овде нема ништо ново или информативно. Но, нециркуларното објаснување би било: „Тато излезе да купи намирници за да имаме храна за јадење и млеко за пиење“.

Научниците тврдат дека способноста и подготвеноста на родителите да дадат значајни и информативни одговори зависи од нивното знаење и образовно ниво. Овие два фактори значително влијаат врз обемот на родителскиот вокабулар.

Зошто е важно раното изложување на јазикот?

Истражувањата покажаа дека без разлика на социо-економското потекло, родителите често ги лишуваат своите деца од информации, мислејќи дека не се подготвени за нив. Работите не се толку црно-бели. Имено, на децата треба да им се даде што е можно подетално објаснување, бидејќи, без разлика дали децата пораснале со нови знаења или не, тие ќе создадат јазична рамка во која ќе поврзуваат точки со слично значење и референтност, и полека ќе го разберат целото. Можеби нема да го разберат контекстот на почетокот, но зборовите чие значење го знаат ќе бидат патоказ и уште еден чекор кон разбирање. Исто така, се покажа дека децата копнеат по висококвалитетни објаснувања, дури и ако не мора да ја разберат целата содржина.

Најголемиот и најкорисен заклучок од сето ова истражување е дека, без разлика на нивото на образование, каква работа имате или колку пари заработувате, она што ќе му помогне на вашето дете да научи јазик и други знаења што ќе го подготват за училиште е вашето ангажирање и разговорот со нив.

Барајте одговори заедно

Се работи за квалитет, а не за квантитет, запомнете! Фокусирајте се не само на она што го кажувате, туку и на тоа како го кажувате. Кога вашето дете поставува прашање, одвојте малку време за да создадете објаснување во вашиот мозок пред да кажете нешто. И НИКОГАШ не кажувајте „Затоа што јас велам така“, бидејќи тоа не му помага на детето да научи или да ве гледа како веродостоен извор на информации.

Исто така, ако не го знаете одговорот на некое прашање, обидете се веднаш да не кажете „не знам“, бидејќи ризикувате да ја убиете љубопитноста на вашето дете. Во денешно време, каде што сè ни е достапно со еден клик, можете да кажете „не знам“, но да го побараме одговорот заедно.

Извор