Аутизмот е сложено развојно нарушување кое најчесто се манифестира во првите три години од животот, не е ментална или заразна болест. Аутизмот е голем тест за целата заедница, особено за родителите, кои понекогаш грешат во големата желба да му помогнат на детето. Таква е специјалната диета која се базира на избегнување храна која содржи казеин и глутен. Аутизмот е нарушување за кое сѐ уште нема лек. Рестриктивната исхрана, наместо очекуваното подобрување, може да биде контрапродуктивна за детето, сметаат експертите.

Нарушувањата варираат

Луѓето на кои им е дијагностициран аутизам се емотивни, сакаат да работат, да се образоваат, да комуницираат. Експертите нагласуваат дека секое дете на кое му е дијагностициран аутизам е специфично на свој начин.

– Аутизмот е сложен процес кој опфаќа голем број различни нарушувања. Од дете до дете, овие нарушувања се разликуваат. Може да се каже дека има малку слични деца со аутизам. Повеќето од овие деца имаат одредени навики и потреби кои родителите најдобро ги знаат. Направено е сериозно истражување и едно од последните е од 2019 година. Ниту една од студиите не ја потврди поврзаноста на диетите без казеин и без глутен со подобрување на аутизмот – вели за порталот „еКлиника“ педијатарот, гастроентеролог д-р сци. мед. Љиљана Абрамовиќ-Савиќ.

Рестриктивните диети можат да направат повеќе штета отколку корист

До денес, точната причина за нарушувања на спектарот на аутизмот не е утврдена. Предмет на студија објавена во Американскиот весник за аутизам и развојни нарушувања (2019) било влијанието на исхраната без глутен и без казеин врз децата со аутизам. Студијата траела шест месеци и ниту еден од основните симптоми на нарушувањето не се променил по примената на оваа диета. Оваа студија заклучува дека нема докази „за“ или „против“ употребата на глутен во исхраната или како дел од третманот на симптомите на аутизам кај децата.

– Има и студии што се побиени бидејќи повеќе се работи за интервјуа со родители кои во голема желба да видат напредок, давале субјективни оцени за подобрување. Објективно, врз основа на мерење со научни методи, не е докажан напредок. Воведувањето ваков начин на исхрана не е лесно и може да значи поголем стрес за детето и за родителите, а на крајот да донесе повеќе штета отколку добро – објаснува д-р Абрамовиќ-Савиќ.

Децата со аутизам се многу чувствителни на мирис, вкус, конзистентност и звук

Д-р Љиљана Абрамовиќ-Савиќ потсетува дека исхраната и хранењето се сложен процес кој не може да се сведе на едноставен внес на витамини и минерали во организмот.

– Исхраната е и мирис и вкус, конзистентност, можни сетилни фактори. За да имаме увид во тоа која храна одговара на детето со аутизам, пред сѐ, треба добро да го знаеме тоа дете. Децата со аутизам понекогаш се многу чувствителни на мирисот, вкусот, конзистентноста, па дури и на звукот на храната, на пример, крцкава храна. Потребно е да се внимава на сè, важен е индивидуалниот пристап на родителите со помош на експерти. Понекогаш е важно да побарате совет од педијатри, психолози и психијатри и да напредувате полека, чекор по чекор. Најдобар терапевт и водич за хранење на аутистично дете е родителот, додека експертите помагаат. Сите заедно можеме да го решиме проблемот. Храната во никој случај не може да се смета за лек, туку е важна компонента за растот и напредокот на детето – вели д-р Абрамовиќ-Савиќ.

Како да помогнеме без да му пречиме на детето?

Детето напредува и расте со правилна и добро избалансирана исхрана. Правилната исхрана што најмногу му одговара на детето придонесува за неговото целокупно здравје.

– Децата со аутизам се склони кон одредени ритуали, сакаат да знаат што ќе им се случи. Само што научиле да ги прават работите на одреден начин и може да биде многу стресно за нив да се обидат насилно да се вклопат или променат. Исто како кога пловиме со едрилица и бараме добар ветер, така и кога ги воспитуваме овие деца и ги следиме низ нивниот развој, мораме да видиме каде можеме да помогнеме, да туркаме, без да го вознемируваме самото дете – објаснува д-р Абрамовиќ-Савиќ.

Ниво на стрес што не одговара на аутизмот

Докторката прецизира дека диетата без казеин и глутен може да има смисла само ако детето со аутизам не може да толерира глутен или е алергично на млеко.

– Диетата базирана на казеин и храна без глутен може да биде урамнотежена и да нема недостиг на витамини и минерали, но е доста заморна и стресна и за родителите и за детето. Тоа ниво на стрес никако не му одговара на аутизмот, а во таква ситуација, кога суштински ќе ги промените навиките на детето со аутизам, ситуацијата ќе се влоши – нагласува д-р Љиљана.

Како се внесуваат новите намирници во исхраната?

Децата со аутизам лесно можат да забележат некои промени и да протестираат на свој начин, објаснува докторката.

Клучно е родителот кој најдобро го познава детето и неговите навики да ги следи реакциите на храната и трпеливо да го навикне на разновидна исхрана, оптимален внес на зеленчук, овошје, месо, јајца и сирење. Не сите мали деца го прифаќаат ова одеднаш. Многу е важно децата со аутизам да не воведуваат повеќе од една храна за три или четири дена. Тогаш сѐ се комбинира со она што детето веќе го прифатило и препознава – советува д-р Абрамовиќ Савиќ.

Децата со аутизам понекогаш не можат да ги опишат проблемите

Децата со аутизам, како и сите деца, понекогаш имаат стомачни проблеми. Д-р Љиљана Абрамовиќ-Савиќ наведува дека може да имаат рефлуксна болест кога желудочната киселина ќе се врати во хранопроводот, што предизвикува непријатност и болка. Се случува заболените од гастритис да имаат алергија на одредени видови храна.

Понекогаш не се способни да ги опишат проблемите, но мајката може многу да открие врз основа на изразот на лицето и однесувањето. На пример, детето лежи и ги витка рацете и нозете, се гледа дека нешто не му оди. Лесно е да се види проблем ако има течна столица или повраќа. Се препорачува родителите да го снимаат однесувањето на детето и да водат мал дневник кој може да им биде корисен на стручњаците – вели д-р Љиљана.

Важноста на мрсна риба и јаткастите плодови

Исхраната треба да биде избалансирана, д-р Абрамовиќ-Савиќ привлекува внимание на фактот дека во нашата традиционална исхрана има малку риба.

– Децата со аутизам треба да се научат да јадат риба, особено морски видови кои содржат големи количини на омега-3 масни киселини, кои се важни за развојот на централниот нервен систем, како што е скушата. Се препорачуваат и јаткастите плодови кои може да се мелат да се додадат во оброците. Исто така, важно е забите да се здрави, бидејќи проблемот понекогаш може да биде скршен заб, а детето не е во состојба да објасни што го боли – советува д-р Абрамовиќ-Савиќ.

Чудотворна љубов

Повеќето родители одлично ги следат своите деца и не грешат, објаснува д-р Абрамовиќ-Савиќ.

– Прекрасна е таа родителска љубов, врската меѓу дете и родител. Најтешко е кога родителите не ја прифаќаат ситуацијата и се обидуваат да го обликуваат детето во некои нивни визии. Сега имаме можност за инклузивно образование, а често има драма кога родителот тврди дека неговото дете може нешто, но тоа одбива со целото битие. Љубовта од родителите води до разбирање на детето, а за да го разбере, родителот мора да ја прифати и разбере целата ситуација. Експертите се клучот за нивното разбирање и имаат задача да објаснат што се случува со детето. Само со висококвалитетна меѓусебна комуникација работите се движат на подобро – истакнува д-р Абрамовиќ-Савиќ.

Аутизмот не е заразен

„Љубовта, трпението и страдањето“ се основата за најдобриот можен напредок на децата со аутизам, објаснува д-р Љиљана Абрамовиќ-Савиќ.

-Тоа е многу трпение за родителите, но и за децата, можете ли да замислите како е за детето? Овие деца често имаат многу љубов во себе која можеби не можат да ја покажат. За дете со аутизам понекогаш е доволно искрен поглед в очи или гушкање. Сите ние цел живот бараме топлина. Наше е како општество да им олесниме на родителите. Аутизмот не е заразна болест и другите деца не треба да се оддалечуваат од дете со аутизам, важно е уште од најмала возраст да се знае дека постојат разлики и да се развие сочувство – потсетува д-р Љиљана Абрамовиќ-Савиќ.

Автор: Данијела Тадиќ

Извор