Прашањата до психолозите и психотерапевтите може да ги испраќате на е-пошта: prasajpsiholog@deca.mk. Ве молиме прашањата пишувајте ги на кирилица. Нашето мото е: Кој прашува, дејствува! Кој си молчи, претпоставува!

ПРАШАЊЕ: Загрижена сум за син ми, кој има 3 години и 4 месеци. Постојано се лути за нешто, ако не е по негово, веднаш ја фаќа влезната врата и излегува надвор да бега. Кога си доаѓаме од некаде дома, пред врата прави сцени дека не сака да влезе, дека дома не му е убаво, дека сака да оди кај баба му и сето тоа со врескање и мава по нас, возрасните. Може да се случи истата реченица да ја повторува континуирано 10 минути. Пример: Не сакам да бидам дома, не ми е убаво дома. Истото го прави и секое сабајле за одење во градинка, плаче дека не сака да оди во градинка и дека не му е убаво таму. Одбива да го облечеме и нѐ мава, а на воспитувачката ѝ вели дека не сака да е кај неа и не му е убаво таму. По 10 минути се смирувал и бил добар, но не си играл со другите деца. Кога нема такви испади, тој е супер дете, зборува многу, паметен е, си игра со неговите братучеди, кои се 4 години постари од него иако знае да им се налути ако не е по негово. Веќе две години објаснуваме, поставуваме граници и со смирено колку можеме му укажуваме, но некогаш и ние не знаеме како да постапиме со него, некогаш сме исплашени од неговите реакции, некогаш сме многу нервозни, па се случува и да му викаме. Молам за помош.

ОДГОВОР: Ја разбирам вашата загриженост и предизвикувачкото однесување на вашето дете. Од она што го наведовте може да се заклучи дека вашето дете има силни емотивни реакции и доста упорен темперамент. Еден од најголемите предизвици во справувањето со детското изразување на лутина е тоа што родителите во тие ситуации исто така имаат силни емоции. Тие емоции прават да бидете фрустрирани или лути и може да ја ескалираат ситуацијата. Како што рековте самите, доаѓате во ситуации да викате, се чувствувате немоќно и тоа е единствениот начин на кој ја изразувате својата лутина во дадената ситуација.

Ако ги погледнеме и двете страни, и вие и детето прибегнувате кон еден вид агресивно изразување на „нешто што не ни се допаѓа“, но детето е мало и не умее, нема капацитет како да се справи со тоа, па затоа учи од вас. Бидејќи тој допрва треба да научи како да се справи со регулацијата на емоциите, за тоа му е потребна вашата помош.
Вашето дете учи како да се справи со емоциите што ги доживува секој ден, и доста често тоа е многу напорно за него, особено кога станува збор за интензивни емоции како што е лутината.
Затоа, за да му помогнете да го изразува својот гнев на прифатлив начин, важно е прво вие да го регулира своето однесување. Да не се плашите од сопственото дете и да бидете водач и оној што на детето ќе му постави граници полни со љубов. Верувам и знам дека е тешко да се слушаат долгите повторувања на едно нешто, да протестира, да бега, да удира… во налетот на силната емоција тој не знае друг начин на кој би можел да изреагира.

Именувајте ги неговите емоции, на тој начин ги признавате и потврдувате, а со тоа му давате до знаење дека разбирате дека е вознемирен или лут. „Знам дека си лут што одиме дома, но време е за…“, „Лут си што не го купивме тоа.
Доколку бега, дојдете до него и прегрнете го и почнете заедно да дишете длабоко. Кога ќе поминат епизодите на овие силни и бурни реакции, разговарајте со него, за лутината како емоција, набројте ги и другите емоции, кажете му како се чувствува кога е лут, кога е тажен, кога е среќен… за што смее, а што не, и поставете правила. Не смее да се удира, да ве удира вас или другите, не смее да фрла предмети. Кога е лут, нека проба да нацрта каква е лутината. Потрудете се да разберете пред кои ситуации почнува да се лути, на пр., кога треба да одите дома, па потсетете го неколку минути порано и предупредете го за одењето дома.

Охрабрете го вашето дете да користи зборови за да ги изрази своите чувства наместо да прибегнува кон физичко или агресивно однесување.
Воспоставете предвидливи рутини за дневни активности, време за спиење, за јадење, ова ќе му дава чувство на сигурност и контрола и пофалете го кога прави нешто добро. Читајте сликовници за емоциите, објаснете му како да комуницира кога нешто сака и бидете добар модел за него.
Останете доследни на своите граници, без разлика на неговите протестирања. Градењето здрави механизми за справување со емоциите бара време и трпение. Покажете му љубов и помогнете му да се справува со своите емоции на конструктивен начин.
Како родител, вие ги држите картите. Треба само добро да ги играте и да го искористите вашиот авторитет за да му помогнете на вашето дете да научи да управува со различни ситуации без да се однесува лошо.

Доколку имате потреба од разговор и дополнителна помош за развојот на вашето дете, потребно е да закажете родителско советување и психоедукација на sovetuvanje@gmail.com

Одговара: Билјана Манасова-Јовановиќ, дефектолог и психотерапевт; Психотерапија и советување 
е-пошта: sovetuvanje@gmail.com

Психолозите и психотерапевтите ги одговараат прашањата според редоследот на нивното испраќање, а одговорите ќе се објавуваат на Деца.мк. Одговорите имаат психоедукативна функција и ги насочуваат родителите кон посеопфатни насоки на решавање на состојбата што ги мачи. Се разбира, покомплексните прашања подразбираат покомплексен пристап.

Рубриката „Прашај психолог“ овозможува стручна поддршка од психолози и психотерапевти на родителите при справување и решавање одредени актуелни прашања од психолошка природа на нивните деца и е резултат на соработка помеѓу Деца.мк и „Психотерапика“ – здружение за психологија и психотерапија. На прашањата одговараат психолози и психотерапевти, членови и соработници на здружението, како и самостојни експерти, соработници на Деца.мк.