Прашањата до психолозите и психотерапевтите може да ги испраќате на е-пошта: prasajpsiholog@deca.mk. Ве молиме прашањата пишувајте ги на кирилица. Нашето мото е: Кој прашува, дејствува! Кој си молчи, претпоставува!

ПРАШАЊЕ: Ќерка ми наполни 3 години. Зборува и разбира сѐ како возрасна, но проблемот е во нејзиното однесување. Има многу несоодветни навики и колку и да се обидуваме да ги промени, не ни успева. Во принцип сакаме хигиена, но таа воопшто ја нема. Јаде и си ги допира нозете, со лажица мачка по столовите, плука и ја размачкува масата. Има некои чудни нагони, кога сѐ е уништено, тогаш е задоволна. Само чека да не гледаме за да чкрта по ѕидовите и по мебелот. Ни со лошо ни со убаво не бидува. Кога ќе ја седнеме да зборуваме, прави фаци, мавта со раката, се криви. Не сме паметни веќе како да постапиме.

ОДГОВОР: Вашето дете ништо не прави намерно и со цел да уништува по дома или, пак, да ве нервира и фрустрира. Таа просто се радува и игра, го истражува светот околу себе. На таа возраст децата се во единствена фаза од нивниот развој каде што активно го истражуваат и учат светот. Нормално е како што растат и го откриваат светот околу себе да покажуваат однесувања кои може да се сметаат за непожелни или дури и деструктивни, како што се валкање или цртање по ѕидовите. Сепак, важно е да разбереме зошто малите деца го прават ова бидејќи тоа ќе ни даде увид и разбирање за нивниот развој.

Една од причините зошто малите деца сакаат да се валкаат е затоа што им обезбедува сензорна стимулација. Тие имаат природна склоност да допираат и чувствуваат различни текстури, а валкањето на рацете и на нозете може да ја задоволи оваа потреба. Играњето во кал, песок или вода може да обезбеди тактилно искуство кое е забавно и многу привлечно за малите деца. Тоа им овозможува да истражуваат различни текстури, температури и сензации, кои им помагаат да ги стимулираат нивните сетила како и да се развива нивната сетилна интеграција.

Ова однесување, исто така, им овозможува да експериментираат со причината и последицата. Бидејќи тие се природно љубопитни и сакаат да ги тестираат границите на нивните способности, со валкањето, мачкањето, бришењето или истурањето вода, цртањето по ѕидовите, можат да создаваат различни форми, што им помага да го разберат концептот на причина и последица. Ова експериментирање е важен дел од нивниот когнитивен развој и може да им помогне да ги развијат своите вештини за решавање различни проблеми.

Цртањето по ѕидовите е уште едно вообичаено однесување. Иако може да биде фрустрирачко за родителите, треба да разбереме зошто малите деца сакаат да го прваат тоа. Цртежот е форма на самоизразување, а за малите деца кои сè уште ги развиваат своите вербални комуникациски вештини, тоа е еден начин да ги пренесат своите мисли и емоции. Цртањето по ѕидови може да биде и начин за малите деца да ја потврдат својата независност и креативност, бидејќи ги истражуваат своите идеи и создаваат нешто што е уникатно.

Таа веројатно ужива во физичката сензација која ја има во шарањето и мачкањето. Самиот чин на држење маркер или храна и правење траги на површина е доста задоволувачки и пријатен за неа. На овој начин таа ги развива своите фини моторни вештини бидејќи ја вежба и ја усовршува својата координација рака-око.

Иако е многу фрустрирачко за вас, родителите, сите овие работи се сосема нормални. Важно е како родители да ѝ обезбедите можности да истражува и да експериментира во безбедно и контролирано опкружување. Ова може да вклучува обезбедување активности за сензорна игра, како играње со вода или песок, или обезбедување одреден простор за цртање и креативно изразување. Можете да ги покриете ѕидовите со хартија на која ќе може слободно да мачка и шара.
Би требало да ѝ дадете водство и структура за да разбере што е прифатливо, а што не, значи поставување граници, а истовремено на бидете смирени и да покажете разбирање.

Бидете јасни и доследни. Користете едноставен јазик и бидете конкретни за тоа што се очекува од неа. На пример, наместо да кажете „Не цртај по ѕидовите“, кажете „Ние цртаме на хартија, а не по ѕидовите“ или „Не се мачка по фотелјата, можеш да мачкаш на масата“ (обезбедете место каде што може да мачка).

Охрабрете ја и пофалете ја кога ги следи правилата или кога прави нешто добро, можете да кажете: „Браво, колку убаво ги избриша рацете“.

Малите деца учат гледајќи и имитирајќи ги другите. Погрижете се да моделирате добро однесување и бидете доследни на правилата што сте ги поставиле. „Ајде заедно да ги тргнеме чиниите“; „Да го избришеме заедно тоа што ти падна под масата“ итн.

Доколку понекогаш прави нешто што е опасно за неа, тајмаутот може да биде добар начин за дисциплинирање, но треба да се користи умерено и само како последно средство. Треба да биде краток и соодветен на возраста, вообичаено да трае 1-2 минути. Погрижете се да му објасните тогаш на вашето дете зошто е ставено во тајмаут.

Доколку имате потреба од разговор и дополнителна помош за развојот на вашето дете, потребно е да закажете родителско советување и психоедукација на sovetuvanje@gmail.com

Одговара: Билјана Манасова-Јовановиќ, дефектолог и психотерапевт; Психотерапија и советување 
е-пошта: sovetuvanje@gmail.com

Психолозите и психотерапевтите ги одговараат прашањата според редоследот на нивното испраќање, а одговорите ќе се објавуваат на Деца.мк. Одговорите имаат психоедукативна функција и ги насочуваат родителите кон посеопфатни насоки на решавање на состојбата што ги мачи. Се разбира, покомплексните прашања подразбираат покомплексен пристап.

Рубриката „Прашај психолог“ овозможува стручна поддршка од психолози и психотерапевти на родителите при справување и решавање одредени актуелни прашања од психолошка природа на нивните деца и е резултат на соработка помеѓу Деца.мк и „Психотерапика“ – здружение за психологија и психотерапија. На прашањата одговараат психолози и психотерапевти, членови и соработници на здружението, како и самостојни експерти, соработници на Деца.мк.