Прашањата до психолозите и психотерапевтите може да ги испраќате на е-пошта: prasajpsiholog@deca.mk. Ве молиме прашањата пишувајте ги на кирилица. Нашето мото е: Кој прашува, дејствува! Кој си молчи, претпоставува!

ПРАШАЊЕ: Син ми има две години и седум месеци. Растен е со љубов, со разговор, во хармонична семејна заедница со двајца родители и не е удиран.
Но, во последните два месеца многу често му се случува да ги турка децата на лулашки, без причина. Ги турка за да добие нешто што сака, да стигне прв до лизгалка или за да му се тргнат од патот. Цело време му повторуваме дека таквото однесување не е прифатливо, дека не смее да ги турка и удира децата, но тоа има ефект неколку дена, па пак продолжува со истото.
Немал никакви промени дома, но во градинка се само со негувателка подолго време и сам кажува дека се тепаат децата. Кога почна да оди во градинка, ни велеа дека тој е емпатично дете што ги гушка другите кога плачат, а сега ми кажуваат дека и тој се тепа. Последниот пат турна едно дете од повисоко, но за среќа не се повреди, па му забранивме одење на лулашки, го каравме и го караме постојано, ама тој се смее и вели: „Падна детето, види плаче“. Не ми е јасно зошто е ваков и ми треба помош како да постапиме зошто се чувствуваме како неуспешни родители.

ОДГОВОР: Ја разбирам вашата загриженост. Тешко е да го гледате вашето дете како ги турка и удира другите деца, особено кога се работи за нешто едноставно како што е желбата за играчка или внимание. Ова однесување може да направи да се чувствувате фрустрирани, засрамени, веројатно и тажни, но тоа секако не ве прави неуспешни родители.

Во возраста во која е вашето синче децата сѐ уште немаат развиено комуникациски вештини и учат како подобро да комуницираат кога се во прашање нивните потреби, желби и емоции. Бидејќи не се во состојба да се изразат, повеќето деца не знаејќи како, прибегнуваат кон физичка агресија како начин да го добијат она што го сакаат или, пак, да ја изразат својата фрустрација. Важно е да знаете дека ова е нормална фаза во развојот и дека малите деца се борат со контролата на импулсите и изразувањето на нивните потреби и желби на соодветни начини. Тие сѐ уште не се свесни и не ги разбираат последиците од своите постапки, или дека удирањето и туркањето може да ги повредат другите.

Многу често децата го имитираат однесувањето на оние околу нив, вклучувајќи ги родителите, браќата, сестрите и врсниците. Ако вашето дете гледа како други удираат или туркаат, може да научи да го прави истото, како и што веќе почнал да прави во градинка, но веројатно и се брани на некој начин.

Бидејќи вашето дете сѐ уште учи и расте, ваша задача како родител е да му помогнете во насочувањето и обликувањето на неговото однесување. Важно е да останете трпеливи и да имате разбирање, а истовремено да поставувате јасни граници. Покажете му на вашето дете љубов и поддршка и потсетете го дека удирањето и туркањето никогаш не се прифатлив начин да го добие она што го сака. Трпение, бидејќи работите не се менуваат брзо, мислејќи дека понекогаш е доволно само неколку пати да се каже и детето ќе престане да го прави тоа.
Наместо тоа, помогнете му да научи да се изразува на попозитивни начини. Охрабрете го, зборувајте додека нешто му давате, кога нешто бара (верувам дека постојано му велите и повели и благодарам), покажувајте емпатија за другите. Обезбедете му можност да вежба споделување и менување и зајакнете го доброто однесување со позитивно внимание и пофалби.
Бидете јасни и кратки, но сепак цврсти. Многу зборување некако ја губи суштината на она што сакате да го научите детето.
Охрабрете го да користи изјави „јас“, како „Јас ја сакам таа играчка“ наместо да турка за да ја земе. Кога ќе ве турне вас или кога некој него ќе го турне, покажете емпатија или речете: „Ме боли кога ме удираш..“, „Кога те турна Петар, те болеше?“ итн.

Користете сликовници со приказни што ја истакнуваат емпатијата, тоа може да му помогне на вашето дете да ги разбере чувствата на другите.

Играјте, имагинативната игра и играњето улоги ќе му помогнат да ги разбере чувствата на другите, можете да ги употребите неговите омилени играчки или пак да најдете кукли за на рака.

Кога вашето дете покажува емпатија, пофалете го и дајте му позитивно внимание. Секое дете сака да им се допадне на своите родители и ова само ќе го зајакнува саканото однесување и ќе го поттикнува вашето дете да го повтори.

Размислете за мали последици кога вашето дете удира или турка друго дете, како што е тајмаут или отстранување од ситуацијата.

И многу важна е доследноста, таа е клучна кога станува збор за промена на однесувањето на вашето дете. Бидете трпеливи и придржувајте се до истиот пристап секогаш кога вашето дете удира или турка.
Додека децата учат да комуницираат со другите, тие често се борат со нови вештини и однесувања. Toкму преку овие борби тие ја градат својата издржливост и развиваат важни животни вештини.
Со трпение, љубов и со ваша помош, детето ќе научи да ги изразува своите потреби и желби на соодветен начин.

Доколку ви е потребна дополнителна помош за тоа како да постапувате, како и за развојот на вашето дете, можете да закажете родителско советување и психоедукација на sovetuvanje@gmail.com

Одговара: Билјана Манасова-Јовановиќ, дефектолог и психотерапевт; Психотерапија и советување 
е-пошта: sovetuvanje@gmail.com

Психолозите и психотерапевтите ги одговараат прашањата според редоследот на нивното испраќање, а одговорите ќе се објавуваат на Деца.мк. Одговорите имаат психоедукативна функција и ги насочуваат родителите кон посеопфатни насоки на решавање на состојбата што ги мачи. Се разбира, покомплексните прашања подразбираат покомплексен пристап.

Рубриката „Прашај психолог“ овозможува стручна поддршка од психолози и психотерапевти на родителите при справување и решавање одредени актуелни прашања од психолошка природа на нивните деца и е резултат на соработка помеѓу Деца.мк и „Психотерапика“ – здружение за психологија и психотерапија. На прашањата одговараат психолози и психотерапевти, членови и соработници на здружението, како и самостојни експерти, соработници на Деца.мк.