Најчести грешки на децата се во пишувањето затоа што новите генерации пишуваат пораки со латинично писмо. Поради брзање или сличности во азбуките, децата грешат во основата на користењето на азбуката, вели професорката по македонски јазик Оливија Георгиевска

Актуелните генерации деца сѐ помалку го владеат македонскиот јазик, сѐ помалку имаат интерес да го научат, слабо пишуваат, имаат слаби познавања на граматиката, а правописот им е најголем проблем. Денешните деца претпочитаат да зборуваат меѓу себе на англиски кога се дружат надвор, но и на училиште, а секако и кога зборуваат македонски јазик користат многу англицизми, што веќе е познат феномен и не е појава само кај децата.
Оливија Георгиевска, професорка по македонски јазик и книжевност со долгогодишно професорско искуство и едукаторка, смета дека не може сета вина да се префрли врз образованието. Според неа, професорите и родителите седат на различни столчиња, иако треба да делат едно.

Таа преку своите илустрирани книги за деца „Игра со придавки“, „Игра со глаголи“, „Игра со именки“ сака на симпатичен и игрив начин да им ја доближи граматиката на децата. Но, сепак, книгите се наменети и за родителите и за наставниците.

Неодамна имавте промоција на последната книга „Игра со придавки“. Што Ве поттикна да креирате симпатична игра со именки, глаголи, придавки… Каква порака пренесуваат илустрираните граматички книжулиња?

– Пораката е бои, слики, зборови, па учење во рима и ритам. Овие сликовнички-книгички ми беа бездруго еден потфат – нешто сувопарно да се освежи и поинаку да се пренесе. Секако дека има лекции и лекции, учебници и учебници по граматика – но мајсторијата е да се најде начин како детето повеќекратно ќе учи – сликовничките носат во себе истовремено и приказни, и зборови, и граматика. Поттик ми беа моите деца, на кои им читав од мали и пораснаа со сликовници и приказни од целиот свет. Потоа, како човек кој е дел од образовниот процес, не ми беше тешко да увидам каде и како може да се помогне и поттикне знаењето. Ние сме земја која менува модели, учебници, помагала, се труди да е современа, но најголемиот фактор е човечката одговорност и свест. На тоа треба најмногу да се работи.

Од Вашите искуства и сознанија, колку учениците го владеат македонскиот јазик?

– Со оглед на тоа дека целата настава се изведува на македонски јазик, потребно е да се води сметка за користењето на јазикот и на другите предмети. Учејќи ги сите додатни термини од различни предмети, настанува спонтано збогатување на речникот. Најчестите грешки им се во пишувањето затоа што новите генерации пишуваат пораки со латинично писмо. Поради брзање или сличности во азбуките, децата грешат во основата на користењето на азбуката. Следното е правописот, кој не е проблем само кај децата, при користење чести зборови – како сфати, што редовно се пишува со свати.
Учењето треба да се гледа како еден поширок процес каде што нема предавање од типот професор-центар, напротив, учениците да се поттикнуваат треба на поголем број активности во кои ќе учествуваат вербално и писмено.

Децата имаат поголема амбиција да го научат и владеат англискиот јазик отколку македонскиот… Зошто и како настана таа инверзија на приоритети?

– Со оглед на тоа дека англискиот стана глобален јазик за комуникација, нормално е да се појави желба за комуникација и разбирање на овој јазик. Замира дури и употребата на вториот странски јазик, кој е задолжителен.
Секако, придонесува фактот што ние сме земја во која во моментов се случува масовна миграција – речиси сите млади сакаат да студираат надвор од земјава и, за жал, со очекување да не се вратат.
Поради тоа, улогата и вредноста на нашиот мајчин јазик опаѓа. А и самите родители ги поттикнуваат децата на масовно изучување странски јазици, особено англиски. Постои и таа јазична стигматизација – мал народ, мал јазик, па поради тоа, нема вредност. Како што историјата покажува, треба да има спротивен тренд – она што е ретко треба да има поголема вредност.

Како го оценувате фактот што многу врсници комуницираат меѓу себе на англиски јазик…

– Комуницираат на гејмерски сленг (еве и ова е сленг) затоа што секое слободно време го користат за играње игри на компјутер, и тоа не само момчињата. Тој јазик е општоприфатен, исто како и јазикот на користењето на самите компјутери – како што се шерање, доунлоадирање, спамање, мујтна… тие изрази влегоа на голема врата во ерата на пандемијата, кога сите отидовме во комуникациски етер – и изразот онлајн – место на далечина…
Јазичното изразување е одраз на културата, но и супкултурата, која е менлива со брзина на светлината.

Што треба да се преземе за поголема почит кон мајчиниот јазик кај децата и младите?

– Искрено – не може сета вина да се префрли врз образованието – кај нас професорите и родителите седат на различни столчиња, иако треба да делат едно. Работа дома со децата, зборување литературно, со збогатен речник, бидување родител кој чита и така пренесува атмосфера на читање како дел од домашните навики, потоа следува одењето на училиште и влијанието на наставата и, секако, врсниците. Исто така, задолжени за чување на јазикот се сите во наставниот процес – не може само еден професор да е одговорен за тоа како децата го зборуваат јазикот. Можеби на час по мајчин јазик нема многу раскази со изрази од физика и хемија… Почитта се стекнува. Професорите се почитуваат, нивното знаење, култура и однесување. Исто како и родителите. Тоа би значело секој учесник во образовниот процес на дете (било свое, било туѓо) прво да се сврти кон себе и да процени каков пример е. Децата не случајно се огледала на домашното и на училишното воспитување. Сѐ додека секој возрасен не сфати дека има простор да се самоподобри и да стане подобар пример за иднината, нема напредок. А секоја стапка и чекор се долготраен процес чиј ефект се гледа само во иднината.