„Светот на Биби“ ја надминува сферата на книжевноста за деца; оди отаде книжевноста и културата, и го проткајува и го обликува секојдневието, детството, животот на децата. Со книгите што ги нуди го стекнува вниманието на секој човек, вели писателот Грозданоски

„Колку повеќе читате, толку повеќе работи ќе знаете. Колку повеќе учите, толку повеќе места ќе посетите“, своевремено изјави познатиот доктор Сус.
Книжевноста за деца е полна со лекции за љубовта, пријателството, животот, соживотот, еднаквоста, прифаќање на различностите… Блика со поуки за деца и возрасни.

Светскиот ден на книжевноста за деца се одбележува секоја година на 2 Април. Овој празник за литературата на најмалите се слави од 1967 година, а воспоставен е во чест на роденденот на славниот дански книжевник и еден од најголемите писател за деца Ханс Кристијан Андерсен (1805 – 1875). Овој годишен настан е поддржан од невладината организација Меѓународен одбор за книги за млади (IBBY). Се слави за да поттикне љубов кон читањето и да им го привлече вниманието на децата кон книгите, да ја нагласи важноста на книгите.

Со писателот Живко Грозданоски, кој воедно е автор на книги за деца и дел од „Светот на Биби“, разговараме за осовременувањето на книжевноста за деца, описменувањето на децата, за творештво на „Светот на Биби“, за симпатичните пораки што ни ги праќа дружината на Биби.

Втори април е Светски ден на книжевноста за деца… Преку Вашето творештво, какво наследство сакате да им оставите?

– Би сакал да им оставам мали клучиња со кои постојано би ја отклучувале својата љубопитност, за постојано да трагаат, да прашуваат, да истражуваат, да сакаат да патуваат. Сè за играта и за благодарноста. Кога би можело тоа да биде моето наследство, би бил задоволен.

Литературата за деца во последните години доживува експанзија, добива современ израз… Каква е Вашата перцепција? И на што го припишувате овој процут? На што се должи оваа пролет во книжевноста за деца?

– Понекогаш си го поставувам ова прашање и една невесела мисла упорно ми се врти во главата: колку повеќе човек старее, толку повеќе се сеќава на детството. Тоа е познат троп: граѓанинот Кејн полека си заминува шепотејќи за најдрагиот спомен од детството. Со оваа разочарувачка, заплашувачка војна што ја сведочиме периодов, со стравот од сè што таа го носи со себе, понатаму со климатските предизвици, пандемијата и воопшто со дезориентираноста на човекот, со растечката поларизираност помеѓу луѓето и со резигнацијата како исход… „светот старее“, си помислувам, „изнемоштен е, изморен е од човекот“ – во една таква фаза како да сме, како човештво, и можеби затоа светот се врти кон мачиња, кученца, дечиња и, во тој дух, се интересира и за книжевноста за деца: се бара малку автентичност во секојдневието. А автентичноста како да е преостаната само кај животните и кај децата.

Дел сте од творештво на „Светот на Биби“. Биби и дружината низ симпатичен, игрив, лесно впивлив начин ги учат децата на убаво однесување, здраво детство, здрави навики, учтивост, бонтон… Какви микросветови сакате да им откриете на децата преку главните протагонисти?

– Верувам дека моите поуки се исти како и оние на колегите: да се има почит кон другиот, љубов кон секого, верба и желба за разбирање, да се има милост – кон себе и кон сите околу себе. Да се ужива во играта, да се негува љубопитност, храброст и самодоверба, и радост пред сè.

Какво дополнување е „Светот на Биби“ во книжевноста за деца?

– „Светот на Биби“ ја надминува сферата на книжевноста за деца; „Светот на Биби“ оди отаде книжевноста и културата, го проткајува и го обликува секојдневието, детството, животот на децата. Но не само на децата: со книгите што ги нуди, „Светот на Биби“ го стекнува вниманието на секој човек (на пример, „Моите омилени места“ е скапоцен мал-голем туристички водич низ нашата земја). Воопшто, „Светот на Биби“ е оддишка и за родителите на децата што живеат со Биби, затоа што и тие се нечии деца, и тие заслужуваат забава. Лично, се стремам моите книги за деца да не комуницираат само со најмладата генерација деца, а таков е пристапот и на моите колеги во „Светот на Биби“, забележувам.

Од Вашето искуство со детскиот свет, како најлесно се освојува детското трпение?

– Играта и возбудата. Уживам во игри, сакам да правам игри и другите да уживаат во игри. Од сè треба да се направи игра. Играта е првата станица од патувањето и првата станица по секое следно раѓање на човекот. Понудете му на детето игра во која и сами уживате, поттикнете возбуда кај детето и ќе го имате и детското трпение, и сè што доаѓа со него.

Наспроти класиците „Црвенкапа“, „Пепелашка“, „Волкот и седумте јариња“… Новите книги за деца некако станаа поемпатични, потопли, високо едукативни, користат детски јазик… Каков прогрес бележиме во детската литература?

– Значителен е напредокот затоа што имам впечаток дека сега децата се третираат со многу повеќе почит, кога се работи за книгите. Отаде типичните, млаки пазарни логики според кои се водат голем дел од издавачите на детска литература, „Светот на Биби“ е посветен на една благородна мисија, која е систематично насочена кон изградба на добри млади личности, радосни и свесни за светот околу себе и, можеби уште поважно, свесни за својата активна улога во тој свет. Таа мисија на „Светот на Биби“ е препознаена од сите.

Описменувањето на децата, читачките навики се создаваат од мали нозе… На што е важно особено да внимаваме?

– Ќе споменам само една, многу конкретна и брутално профана можност: мислам дека многу е важно да не минуваме време со телефонот и со социјалните мрежи кога сме близу деца. Толку. Оти децата сакаат да нè имитираат, важно е да читаме некоја книга или барем да се преправаме дека читаме кога малите деца се околу нас. Со тоа, на кратки патеки, можеби би испуштиле некоја банална фејсбук-објава, но на долги патеки сигурно би добиле многу.

На што е фокусирана периодов Вашата креативна енергија? Какви ликови, идеи чекаат на ред во Вашите мисли да добијат илустрација и корица?

– Мојата креативна енергија во периодов е целосно сосредоточена на мојата прозна книга што треба да излезе оваа година. Треба да биде новела, можеби ќе прерасне во роман. Таа не е за деца. Истовремено, пишувам раскази. Конкретно, за илустрација и корица, се радувам штом помислам на разговорот што го имавме со еден драг пријател, уметник: се надевам дека наскоро ќе почне да работи на изгледот на мојата втора книга за деца – за Белите глувчиња, Црните овци и Зелените вошки.