На родителски состанок, еден господин, државен службеник, ме прашува зошто му дадов ѕвезда да ја обои? Па, господине, вие ја завршивте домашната задача на вашето дете.

Понеделник на училиште не е толку мрачен како на другите работни места. Сите се среќни, има многу викање од страна на децата, радосно мрморење наоколу. Пријателите се гушкаат, се насмевнуваат, се радуваат на новите пријателства. Има и понекој мистериозен поглед на скриено сочувство. Викендовските искуства се раскажуваат. Позитивната енергија го исполнува секој агол од собата. Во понеделник навистина се чувствува сиот шарм на наставничката професија. Така треба да биде секој ден, нели?

Предавам на ученици од второ одделение. Минатата година беа поделени во две групи, па сè уште не се познаваат сите. Третата лекција е математика. Кај еден ученик забележувам нервоза. Често ги крцка прстите, оди во тоалет, избегнува директен поглед. Вежбаме да собираме до десет и се трудам што повеќе да го вклучам во разговорот. Гледам дека потајно ги собира прстите и се обидува да одговори пред другите, но често греши. Очигледно е под притисок. Се пошегував: Блиску си. Пропушти само еден број. Ајде вака – ако имаш пет банкноти и учителот ти даде уште две банкноти (вадам 2 банкноти од џебот и му ги давам), тогаш колку пари ќе имаш?

Па 7 банкноти, одговори како од топ. Па, гледаш дека знаеш за што се парите, заклучувам. Сите се насмеавме по малку. Гледам дека и нему му е полесно. Секогаш се трудам да го доближам материјалот до реално применливата ситуација. Така полесно се снаоѓаат. Наскоро ги завршуваме часовите. Одам дома полесен за две банкноти, но посреќен – имам впечаток дека го симнав товарот од неговиот слаб грб.

Влегувам во училницата, ги поздравувам учениците, седнувам на столот. Веќе на прв час се јави истото момче од вчера да одговори на математичко прашање. „Учителе, може ли да одговорам?“ – зборува со видно вознемирен глас.

„Добро“, му се обраќам по име.

„Како си? Дали ти недостигаше толку учителот, па не го оставаш ниту да седне?“, му зборувам со насмевка и тој некако неволно се смее.

„Може ли да одговорам, ве молам? Морам да ја поправам тројката од тестот“, прашува нервозно.

„И што не е во ред со твојата тројка? И тоа е убава оценка. Добар си“, се трудам да ја опуштам атмосферата.

„Но, тато и мама ми се лутат. Не сакаат да разговараат со мене, дрски се и ме исмејуваат“, вели со каење.

„Еве, еве, сега, полека, не грижи се“, се обидувам да го смирам и знам што ме чека.

Никогаш не сакав да ги оценувам децата на рана училишна возраст. Тие се мали, 7-8 години, а секоја лоша оценка обично ја доживуваат трагично. Често родителите вршат притисок врз нив. Секој родител сака неговото дете да биде успешно. Од мали нозе децата се принудени да бидат успешни, да поседуваат квалитети.

„Ќе бидеш одличен; Ќе се жртвувам, твое е само да имаш петки; Мора да бидеш добар спортист. Фудбалер – звучи популарно; По училиште ќе одиш на јазично училиште. Човек мора да знае странски јазик; Еве, ние ти овозможивме сѐ, а ти ќе ни вратиш со петки; Како таа доби 5, а ти 3“…

За жал, сè поголем број родители имаат големи очекувања од своите деца. Важно е мајката во групата родители на „Вибер“ да напише како нејзиното дете добило петка, како учителката го пофалила и слично. Честопати се критикуваат очекувањата на преамбициозните родители. Како резултат на тоа, детето ја губи самодовербата, почнува да се чувствува неспособно и е во постојан страв од изневерување на родителите. А родителите обезбедиле продолжен престој пред училиште, приватни часови по училиште, тренинзи, секции, нови патики и што уште не, ама не и најважните работи како – поминувањето време со детето, тркалање во ливадата, скокање во езерцето. Сè почесто слушаме: Не прави го тоа! Ќе се извалкаш! Ќе го скршиш!

Сега замислете на зрел човек, да речеме во триесеттите, секој ден да му кажуваат дека ручекот му бил невкусен или дека не знае да го паркира автомобилот или дека е лош во работата? Токму тоа им го прават родителите на своите деца! И често со покачен тон. Размислувам за сето ова додека момчето се приближува до таблата, решено да ја поправи својата оценка. Видно е нервозно, крши креда, сака да напише нешто. „Па, веќе гледам дека многу добро си научил“. „Види“… фрлам нешто на таблата, се обидувам да го расположам и да му ја избркам тремата. Седам на неговата клупа.

„Еве, биди наш учител денес. Кажете им на овие деца што е следно?“

„По должината е права линија ограничена со две точки!“, одговори тој во еден здив.

„Браво, ти би бил подобар учител од мене. Сакаш да се смениме?“, го прашувам со насмевка. За момент наброја геометриски форми и геометриски тела. Сето тоа беше толку убаво научено, како песна. Баш како што не треба – напамет. Не ги разбира текстуалните задачи и тешко се справува. Децата не ги учиме да размислуваат, да ги поврзуваат работите, а тоа е нивната единствена подготовка за иднината. За да се подобри мисловниот процес, децата треба повеќе да се движат. Се чини дека сите потфрливме таму – и училиштата и родителите. На децата им треба најмногу одмор во природа, престој во парк, подалеку од компјутери и телефони. Не им требаат сто делници, туку шума и парк.

Имаше грешки во неговиот одговор, не баш за голема оценка. Повеќе е за 4. Сега и јас имам илјада мисли низ глава, јас и тој се нервираме. Под притисок се трудам што поскоро да го најдам најдоброто решение: од една страна – критериумите не треба да се спуштаат, а од друга – го гледам додека трепери и ја гризе долната усна. Добивам слики од него како им кажува на родителите дека добил 4, тие се лути, се мачи… Си замерувам себеси, а и на моите колеги кои попуштаат. Знаењето секоја година е сѐ послабо, а просечната оценка е повисока. За да избегнат проблеми со родителите и со инспекцијата, многумина ја следат линијата на помал отпор, сето тоа поради големите очекувања. Се прашувам дали сега треба свесно да правам неправда? Дали детето мора да биде одлично за да биде успешно утре? Вршејќи притисок врз децата да бидат одлични, ние ги задушуваме и ги занемаруваме нивните таленти. Дали претпочитаме да избереме пргаво и незадоволно дете кое е одлично отколку среќно и задоволно дете кое ужива во својот талент? И сето тоа заради објавување детски книшки на „Фејсбук“ и околу 50 лајкови ?!

Размислувам за тоа колку се премногу заштитнички настроени родителите, децата разгалени, а училиштето со застарени методи.

Се сеќавам кога првпат почнав да работам во едно подрачно училиште. Момче, ученик во второ одделение, дојде од едно зафрлено село, условно кажано од село, бидејќи таму имаше само една куќа. Тој и неговата мајка тргнуваат секое утро пред 6 часот за да стигнат на училиште. Секој ден пешачеше по околу 15 километри во двете насоки, на дожд, снег, ветер, невреме, но никогаш не пропушташе настава. Го учев три години. Секогаш беше скромен, послушен и љубезен. Беше задоволен од една играчка. Момче кое никогаш не видело таблет, компјутер, ескалатори… Нема многу играчки, но тој е среќен. Има куче и пет соученици. Се сеќавам на него и сега ги гледам овие градски деца: на нивната облека има етикети што врескаат, паметни часовници, паметни телефони, а генерациите што секоја година доаѓаат во нашето училиште се сѐ полоши.

Убаво ги поврзав часовите по ликовно, физичко и музичко и децата се среќни цел ден. Тие го поминуваат поголемиот дел од времето во играта и учат низ неа без воопшто да го сфатат тоа. Според мене, тоа се трите најважни предмети за деца до 12 години, но на училиште не им се придава доволно значење. Сепак, овој четврток имав родителска средба. Отсекогаш сум имал среќа да имам добра и коректна соработка со моите родители. На почетокот ги поставувам работите за да сфатат дека имаме заедничка цел и дека работиме заедно во интерес на децата. Се разбира, понекогаш има родител кој знае сè, кој се повикува на некои закони и кој, се разбира, секогаш е во право. Овој состанок течеше непречено и опуштено. Зборувавме за учење и успех на часот. Нема никакви проблеми, освен за децата кои се туркале, претекнувале при влегување во школо и слично. Сѐ додека не се појави висок и корпулентен господин, државен службеник. Тој прашува зошто му дадов ѕвезда да ја обои? Да, добро прочитавте. Зошто тој, не детето, туку тој?

Па, господине, вие ја завршивте домашната задача на вашето дете. Детето доби 5, а вие ѕвезда за домашната работа. Претпоставувам дека мислеше оти не го препознавам ракописот на возрасен во споредба со несмасниот ракопис на второодделенците? Не беше многу задоволен што го прашав дали ја обоил ѕвездата. „А според кој закон ние родителите треба да ги работиме домашните задачи заедно со децата?“, прашува налутено. Слушам со благо неверување. Претпоставувам дека сака да каже дека децата треба да прават сѐ во училиште, па родителите дома немаат врска со нивното образование. Слушајте каков закон!

„Господине“, почнувам со лесен тон, „законите во државата постојат за борба против лошото и неодговорно однесување на поединци. Претпоставувам дека сте учесник во војната, патриот и академски граѓанин. Патриотот ги почитува законите на својата земја и ја сака својата земја. Дали ви треба тој знак за ограничување на брзината кога возите покрај училиште? Ќе брзате и таму со 100 километри на час?“

Ме гледа бледо, не разбирајќи зошто сега му кажувам тоа. „Разумни сте, секако дека ќе забавите во училишната зона. Тој знак стои таму поради оние другите со пониско ниво на свесност и одговорност. Сега, дали ви треба закон кој ќе ве натера да работите со вашето дете? Немојте да работите со него поради наставникот, оценката или затоа што тоа го налага законот. Ниту законот ниту наставникот не може да го сака вашето дете повеќе од вас!“

Се надевам дека разбра.

Автор: Ѓорѓе Лаловиќ

Извор