Ѕвончето и часовникот се мерни единици на животот ако работите во училиште. Доколку имате среќа да го избегнете сараевскиот утрински метеж, можеби и ќе испиете кафе со колешките и колегите пред ѕвончето, ако не, тогаш се радувате на големиот одмор на кој сите зборувате истовремено, јадете, пиете кафе или чај и повторно гледате на часовникот и чекате ѕвончето да ја прекине навидум некултурната пауза. Сите зборуваат истовремено, притоа со полни усти и пијат кафе на големиот одмор, кој е сѐ само не голем. Не сме некултурни, туку сме програмирани за помалку од 15 минути да го кажеме сето она што го имаме, да изедеме сѐ што имаме и да оставиме две минути за кафе, да се почувствуваме како луѓе. Не излегуваме надвор на пауза, освен ако не сме дежурни, тогаш немаме време за кафе и чај и само тогаш одморот ни се чини голем.

И сега, сигурно, ќе се јави некој да каже дека одморот ни е тамам бидејќи работиме малку.

Да!!!

Има некоја мерна единица во саатите што го одредуваат работникот, вистинскиот работник и оној што работи во училиште. Како да сме полуработници. Ние сме некои бенефицирани паразити на буџетот и товар на државата. Да, ние, просветните работници. Додека сме на работа, забораваме на сопствените родени деца кои сме ги оставиле во градинките и другите училишта. Зошто? Бидејќи во училницата нѐ чекаат дваесет и пет мали паметни глави за кои сме им центарот на светот и четири, пет или шест пати повеќе доколку сте наставник што не сте центарот на светот, но во тој момент сте единствена личност на која децата може да ѝ ги кажат најголемите проблеми.

Тој се заљубил, таа не го сака бидејќи е заљубена во неговиот најдобар другар. Сега се искара со својот најдобар другар и се чувствува лошо. Сака и мрази истовремено и не знае како ќе го преброди тоа. Знам дека многумина ќе се насмеат и ќе речат дека ова не се проблеми од државно значење или операција на отворено срце, но ова срце крвави, а вие ако не го послушате и не му помогнете да ги залечи своите рани, ако му се смеете или ако го исмејувате неговиот огромен проблем, сте го турнале уште подлабоко во неговата агонија од која може да се роди сѐ. Вие, кои работите повеќе од нас, стручно ова го нарекувате – врсничко насилство.

Нема домашна, мајка ѝ е болна, ѝ паѓа косата. Дали повторно ќе порасне нејзината прекрасна коса? Се обидувате да не плачете, го прегрнувате девојчето чиј свет е срушен, а таа за тоа не е свесна, и фала Богу што не е така. Ја тешите со најглупавите зборови, но ја тешите. Ѝ велите дека сѐ ќе помине, иако знаете дека зборувате големи лаги. Го лажете детето, но таа лага е единственото нешто што сега му е потребно. Таа ви вели дека ќе ја истриже нејзината коса за мама повторно да има своја, виде дека го може тоа. Пред вас тогаш стои најголемиот херој во светот, а вие само можете да бидете среќни што ви се обратила.

Татко му заминал и го однел брат му. Тој и мама седат сами. Мама е постојано тажна и тој не знае како да ја утеши. Не може да учи, му недостига брат му, лут му е на тато бидејќи ја удрил мама. Драго му е што си заминал, но му недостига братот. Тогаш почнувате да раскажувате приказни во кои ни вие не верувате, но раскажувате за да му ги тргнете мислите на детето од драмата низ која поминува. Раскажувате нешто што тој сака да го слушне иако не сте сигурни дека тоа некогаш ќе се случи, но раскажувате. Тоа е најмалку што знаете, го оставате да плаче на големиот одмор кога сите ќе излезат надвор, да остане сам да се исплаче, бидејќи пред мама не може, не сака уште повеќе да ја загрижува.

Баба му рекла на дедо дека повеќе нема пари, дека ја потрошиле пензијата и немаат пари за лекови.

Зошто некои лекови мора да се плаќаат, а некои не? Зошто дедо и баба мора покрај малите пензии да плаќаат сметки што се големи? Јас кога ќе се вработам, ќе им плаќам сѐ. Солзите ви надоаѓаат, но се воздржувате и велите дека сте горди на него и дека дедо и баба ќе бидат најгорди и најсреќни дедо и баба, иако знаат дека тоа можеби нема ни да го дочекаат.

Утринава мама отиде во болница да ми роди сестра. Може сега да го смислиме нејзиното име, сите? Ја чекавме 10 години. Тогаш се сеќавате колку браќа и сестри требало да се родат, но не се родиле. И секоја солза кога мама била во болница, а не ѝ кажувале зошто е таму. Само вие добро знаете. И тогаш знаете дека ова е најголемата свеченост во животот на едно девојче. И тогаш ги избирате најубавите имиња и смислувате како ќе изгледа, какви ќе ѝ бидат очите и заклучувате дека ќе ја има најдобрата сестра на светот.

А потоа:

Тој ја удри по новите чизмички. Читај – тој се заљубив во неа.

Таа не ја напишала задачата бидејќи се заљубила и многу страда. Читај – му се одмаздува на русокосиот од последната клупа.

Тој плаче затоа што сите му се смеат бидејќи сѐ уште не знае да ги врзе врвките од патиките. Читај – нема да научи да ги врзува бидејќи само така привлекува внимание кон себе.

Сите се загрижени бидејќи утре е контролната задача по математика, а тие не знаат ништо. Читај – не вежбале ништо, па сега не знаат што да прават.

Имате лекции што не се во ниеден наставен план. Лекции што морате да ги објасните, а ни сами не знаете како, за нив не сте напишале подготовка, ниту ги има во учебникот, не сте учеле на факултет што со скршените срца, што со светот што се руши, како да го предавате тоа? Како се вика тој предмет? Како се вика тој експерт?

Тој експерт се вика ПРОСВЕТЕН РАБОТНИК, со големи букви. И немојте повеќе да ни велите дека работиме малку. Ние бришеме солзи, тешиме, смируваме, се заљубуваме, се одљубуваме, учиме. Сето тоа го правиме во еден ден. Немаме мандати, нашиот мандат е доживотен. Бидејќи и кога одиме во пензија, нѐ викаат наставници, професори. И повеќе немојте да ни броите колку работиме и колку распуст имаме. Бидејќи до десет часот наутро ние градиме нови светови, бришеме солзи, на мама ѝ ја враќаме насмевката на лицето, а дотогаш вие не сте го ни испиле вашето прво утринско кафе.

Автор: Селма Кариќ, наставничка во Сараево