Тиковите се брзи, повторувачки движења на делови од телото кои детето не може да ги контролира. Се појавуваат ненадејно и несвесно, а детето не може да ги спречи.

Постојат различни типови тикови, како што се моторни тикови и вокални тикови. Моторните тикови најмногу се појавуваат на вратот, лицето, грбот или нозете, додека вокалните тикови кај децата се однесуваат на појавата на неконтролирани звуци. Тиковите можеме да ги разликуваме и по нивната тежина, односно ги делиме на едноставни и сложени. На пример, едноставен тик е трепкање со очите, а сложен тик е со извртување на одредени делови од телото.

Најкомплексната форма на тикови е Туретовиот синдром кај децата, кој вклучува различни моторни и гласни тикови, како и едноставни и сложени тикови.

Кога се појавуваат тикови?

Тиковите кај децата обично почнуваат да се појавуваат на возраст од 3 до 7 години, а понекогаш може да се појават и кај бебињата, па времето на појавување не е строго одредено. Понатаму, тиковите може да се појават за време на пубертетот, а тоа е особено поврзано со ненадејна промена или стресна ситуација. Истото се случува и кога станува збор за тикови кај возрасните.

Тикови кај децата – причини

Специфичните причини за тиковите сè уште не се добро дефинирани, иако понекогаш се претпоставува дека имаат генетска предиспозиција. Сепак, тиковите кај децата може да бидат предизвикани од различни здравствени фактори, како што се:

-примарни нарушувања (Туретов синдром, повеќекратни тикови во детството итн.)
-секундарни нарушувања (траума на главата, ментална ретардација итн.)
-сродни нарушувања (хиперактивност, конвулзии, итн.).

Тикови кај децата – стрес и емоции

Тиковите се поврзани и со доживување негативни емоции. Детето не знае како да се справи со стресните ситуации и проблеми како возрасните. Не може да каже што го боли и мачи, но создава одбранбени механизми за да се соочи со различните проблеми што ги доживува. Поради ова се појавува одбранбен механизам на психата, преку кој детето се обидува да се ослободи од насобраниот стрес и напнатост.

Стресните настани (на пр., селење, тргнување во градинка, развод на родители), кај децата предизвикуваат акумулација на голем број различни емоции кои детето не знае како да ги изрази. Единствениот начин на кој може да се одбрани е преку создавање механизам за да се заштити. Во такви ситуации најчесто се појавуваат минливи тикови.

Ова е само една од многуте теории за потеклото на тиковите бидејќи нивните причини се навистина многубројни и кај секое дете се појавуваат различни видови и причинители.

Тиковите се јавуваат почесто кај момчињата отколку кај девојчињата и не можат да се спречат.

Тикови кај деца – времетраење

Тиковите можат да бидат минливи или хронични. Ако тиковите се минливи, тие најверојатно ќе исчезнат по околу една година и нема да се повторат. Меѓутоа, ако се работи за хронични тикови, тие ќе се појавуваат секој ден, повеќе од една година. Транзиторните тикови се јавуваат почесто, додека хроничните тикови се јавуваат кај помалку од 1 отсто од децата.

Иако се исклучително вознемирувачки, тиковите не го попречуваат развојот на детето, но можат да доведат до различни социјални проблеми. Меѓутоа, ако се работи за привремени тикови, тие целосно исчезнуваат со растењето и не влијаат врз текот на развојот на една личност.

Тикови кај децата и однесувањето на родителите

Родителите често грешат кога станува збор за тиковите кај децата. Најважно е да не ги предупредувате да не го прават тоа. Мора да разберете дека тиковите се неволни и несвесни реакции. Детето би ги контролирало кога би можело да влијае врз нив, но за жал не може.

Родителите, исто така, понекогаш се срамат кога нивното дете има тикови и често се извинуваат и им ја објаснуваат ситуацијата на другите. Ова навистина не е потребно бидејќи детето не е виновно за тоа што му се случува и затоа нема простор за срам. На детето треба да му се помогне и да се поддржи.

Тикови кај деца – дијагноза и третман

За да се утврди дијагнозата, потребен е само преглед на детето. Родителските описи на тиковите, исто така, можат да му помогнат на лекарот точно да ја дефинира состојбата на детето.

Исто така, доколку лекарот се посомнева дека има друго психолошко нарушување во заднината на тиковите, или дека тиковите се всушност само симптом на некоја болест, најверојатно ќе биде потребно да се направат уште неколку прегледи и да се подложи на психолошко тестирање, со цел да се утврди дали има некаква поврзаност со психолошката состојба на детето.

Во моментов не постои лек за тикови, но деталната дијагноза би можела да открие дали има некои основни болести кои би можеле да се излекуваат. Кај повеќето деца тиковите исчезнуваат како што растат, освен ако не се хронични. Најважно е да го поддржите детето и да разговарате со него за тоа што го мачи. Квалитетниот разговор нема да може да излекува тикови, но ќе му помогне на вашето дете да се чувствува подобро и да научи да го изразува она што го чувствува во иднина.

Вежби против тикови

Иако не постои специфичен лек за тикови, секогаш постои алтернативен третман. Така, се предлага родителите да практикуваат вежби за истегнување со своите деца со метафори (на пр., преправајте се дека сте мачка што се протега или дека сте дрво што ги шири рацете како гранки, што се нишаат на ветрот).

Корисни се и вежбите за медитација или релаксација, кои исто така можете да ги правите со разговор и различни метафори што можете да се обидете и да ги нацртате подоцна.

Со оглед на тоа што тиковите често се резултат на напнатост и акумулиран стрес кој се обидува да излезе од телото, размислете за техниките за прогресивна мускулна релаксација и вежби за дишење.

Поддржувајте го вашето дете и помогнете му во неговата борба против тиковите.

Автор: Марија Шимуниќ, психолог

Извор