Професорот Иван Беговац, раководител на Одделот за детска и адолесцентна психијатрија и психотерапија во КБЦ Загреб, потсетува дека во историјата на детската психијатрија долго време се поддржувал погрешниот мит дека децата не можат да имаат депресија бидејќи се сметаат за мали и неспособни да имаат психолошки проблеми.

Но, Рене Шпиц, американски и австриски психоаналитичар, во своите пионерски дела веднаш по Втората светска војна опиша како е можно тоа. Истовремено, тој предупреди на „анаклитична депресија“ кај многу мали деца, која денес ја нарекуваме его-депресија. Кај овој тип депресија доминантно е чувството на беспомошност, немоќ и бесмисленост.

Анаклитичната депресија опишува дека децата се пасивни, незаинтересирани, со напади на плачење, нарушен ритам на спиење-будење, јадење и склоност кон инфекции. Професорот Беговац предупредува дека погрешниот мит кој вели дека децата или адолесцентите не можат да имаат депресија може да доминира и денес, иако општо е признато дека постои.

Како изгледаат симптомите?

И кај децата и кај адолесцентите постојат основни симптоми во вид на нарушувања на расположението и активноста, психомоторни и инстинкти, како и нарушувања на формата и содржината на размислување.

– Покрај овие основни, може да има и други различни симптоми. Клиничката слика на депресија кај дете од предучилишна возраст се манифестира со лабилно расположение, раздразливост, детето не може да биде среќно. Има тажен израз на лицето, намалени изрази на лицето и гестови, незаинтересираност за активности. Исто така, инхибиција во играта и недостиг на вербализација и фантастична активност на игра и креативност – посочува професорот Беговац и напоменува дека може да бидат присутни и дифузни стравови, нарушување на социјалната интеракција, нарушувања во исхраната, енуреза и енкопреза…

– Кај основците на возраст од 7 до 12 години се манифестира со депресивно расположение, незадоволство, раздразливост, чувство на досада, апатија, недостиг на спонтани моторни вештини, вербализација на тажно расположение, со слаба самодоверба – вели Беговац.

Кои се чекорите до дијагнозата?

На прашањето како се потврдува депресијата кај децата и адолесцентите, професорот Беговац одговара дека денес депресијата се дијагностицира со вообичаените методи во детската психијатрија и се состои, како и кај другите дијагнози, од низа чекори.

– Секако, најважно е првото психијатриско интервју спроведено од обучен детски психијатар. Основата на интервјуто е емпатичното разбирање, бара знаење и искуство, како и одредена флексибилност во тоа. Првото интервју често има мотивациска и терапевтска димензија, додека подоцнежните интервјуа преминуваат на конкретни дијагностички прашања. Затоа, на почетокот најважно е да се воспостави добар терапевтски сојуз, како со детето или адолесцентот така и со неговите родители – забележува професорот Беговац.

Најважен е разговорот со детето

Различни фактори се вклучени во развојот на депресијата кај децата, кои потоа дејствуваат заедно како заеднички мозаик на влијанија. Професорот Беговац вели дека може да има предиспонирачки генетски фактори, на пример, ако некој близок роднина има депресивно растројство.

– Но, може да бидат присутни и предиспонирачки особини на личноста и фактори на животната средина, на пример, непосредна дисфункционална семејна средина, која може да биде неповолна за детето. Непосредни предизвикувачи може да бидат некои разочарувања, чувство на отфрлање од врсниците, чувство на училиштен неуспех, прекин во емотивна врска итн. – додава професорот.

На почетокот на третманот најважно е да разговарате со детето.

– Важно е детето да може да ги изрази своите чувства на депресија. Понекогаш е важно само да слушате. Не треба да брзаме да даваме совет веднаш, како што можеби е пренагласено во некои психолошки прирачници – истакнува професорот Беговац и додава дека е важно отворено да се зборува со децата.

Родителите се клучни сојузници

Во лекувањето на депресијата кај децата и адолесцентите, родителите се исклучително важни сојузници, посочува професорот.

– Би било природно кога детето или адолесцентот има проблем, тој самиот да се обиде да го реши. Ако тоа не функционира, тој им се обраќа на родителите или блиските луѓе. Треба да се зголемат компетенциите на родителите, да се зајакнат како личности, за полесно и повеќе да бидат присутни кај децата и адолесцентите. Важно е родителите да го охрабрат детето – посочува професорот Беговац и вели дека е исклучително важно родителите да не го обвинуваат детето за неговата состојба, ниту пак смеат да го критикуваат.

– Детето не е едноставно мрзливо или незаинтересирано. Нема потреба да се користат реченици: можеш подобро на училиште, ако сакаш и ако се трудиш повеќе. Исто така, не треба да давате површни совети: види колку е убав светот, слушни како црцорат птиците, бидејќи тоа може да го обесхрабри детето ако неговиот проблем навистина не се разбере.

Помалку забележливо во околината

Депресивните деца се помалку забележливи од хиперактивните деца кои се истакнуваат. Еве зошто треба да бидете внимателни со многу тивко и добро дете на училиште – вели Беговац.

Имајќи предвид дека децата веројатно се справуваат со примарни чувства на депресија, евентуалната злоупотреба на алкохол или дрога може да се случи дури подоцна, како обид да се стабилизира нивната нарцисоидна рамнотежа, истакнува професорот Беговац.

Третманот зависи од фазата на развој

Начинот на лекување зависи од возраста на детето, бидејќи секоја развојна фаза се манифестира во фазни специфични околности кои бараат фазен специфичен пристап кон третманот.

– Друг важен фактор при изборот на форма на третман е процената на факторите за развој на одредена форма на нарушување.

Извор