Колку време треба да поминуваат малите деца пред екраните? Ако го прашате германскиот невролог Манфред Спицер, одговорот е многу едноставен – децата воопшто не треба да се изложуваат на екрани.
Причините за тоа ги наведува во своите дела и книги, како и на многу конференции каде што гостувал.
Но, теоријата е една работа, а практиката е друга работа. За многу родители денес, најлесна работа е да му дадат на бебето мобилен телефон или таблет во рацете за да го смират и да добијат малку мир. Ова изгледа како полесен начин за воспитување деца, но како и во многу други ситуации, полесниот начин е всушност потежок на долг рок бидејќи последиците од екраните не се безопасни.
Ова го покажуваат многубројни студии, вклучително и студијата неодамна објавена во „ЏАМА педијатрикс“, која се базира на студија на повеќе од 7.000 бебиња во Јапонија. Во истражувањето, научниците го следеле времето на користење екран кај деца во период од една година, односно додека не наполниле една година, по што го следеле нивниот развој во различни категории како комуникација, моторни вештини, дружељубивост, решавање проблеми и слично во периодот кога овие деца наполниле 2 и 4 години.
Резултатите се доста загрижувачки и се покажа дека таквите деца ќе заостанат зад своите врсници кога се во прашање комуникациските вештини и решавањето проблеми.
Уништување на креативноста
Се покажа дека децата што поминуваат до четири часа дневно пред екран имаат трикратно поголем ризик да развијат проблеми со комуникацијата и решавањето на проблемите. За бебињата што поминале уште повеќе време пред екран, ризикот е речиси петпати поголем кога станува збор за развојот на комуникациските вештини и е двапати поголем дека ќе заостанат зад своите врсници до двегодишна возраст во однос на личните и социјалните аспекти. Исто така, постои 1,74 пати поголем ризик од слаб развој на моторните вештини.
Како што објаснува психијатарот Зишан Кан, студијата јасно покажува дека колку повеќе време детето е изложено на екрани, толку е поголем ризикот подоцна да има тешкотии во развојот. Тој нагласи дека децата треба да ги развиваат своите комуникациски вештини засновани на интеракција со други луѓе, вклучувајќи ги родителите и браќата и сестрите, каде што комуникацијата лице в лице е од големо значење.
Научниците потсетуваат и на претходните предупредувања на научниците во врска со екраните што ги заменуваат класичните играчки за деца. За разлика од составувањето загатки или играњето со коцки, нема креативност во гледањето јутјуб-видео, а децата не се учат да решаваат проблеми. Исто така, поради екранот, кај децата се намалува мотивацијата за овој вид игра, а наместо креативност и размислување, децата се изложени на нагли промени на сликите, светли бои и постојан шум, што предизвикува нивна престимулација. Затоа тие веќе немаат трпение за побавни активности кои се важни за учење, објаснува Соганд Гасеми, психијатар специјализиран за однесување на деца и возрасни.
Иако, на пример, Спицер верува дека дури и една минута во која детето има телефон во раката е премногу, во некои случаи може да се толерира накратко – на пример, кога детето разговара преку видеоповик со баба и дедо или пак ќе го смири некое време додека родителите се тушираат, прават ручек или слично.
Треба да се потенцираат и ограничувањата на истражувањето, бидејќи научниците се потпирале на податоците на самите родители, кои можеби не им ги дале вистинските податоци за времето поминато пред екраните, а постои можност некои родители да покажале дека напредокот на нивните деца е поголем отколку што всушност бил.
912